პოლიტპატიმრების სიის დადგენა საკანონმდებლო ორგანომ 5 დეკემბრისათვის გადადო. როგორც აღმოჩნდა, იმ სიაში, რომელიც პარლამენტის ადამიანის უფლებათა კომიტეტმა განიხილა და 184 პირი პოლიტპატიმრად, 22 კი პოლიტიკური ნიშნით დევნილად მიიჩნია, ყველა პოლიტმატიმარი არ იყო შეყვანილი. პოლიტმატიმრების საკითხის ორი ავტორიტეტული არასამთავრობო ორგანიზაციის მიერ სამუშაო ჯგუფის დატოვებამ კიდევ უფრო გაამწვავა.
2012 წლის 1 ნოემბერს საქართველოს პარლამენტის ადამიანის უფლებათა დაცვის და სამოქალაქო ინტეგრაციის კომიტეტთან შეიქმნა პოლიტიკური ნიშნით დაპატიმრებულ და დევნილ პირთა საკითხების შემსწავლელი სამუშაო ჯგუფი. აღნიშნული ჯგუფი დაკომპლექტდა სამოქალაქო საზოგადოების წარმომადგენლებისგან. საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია და „კონსტიტუციის 42-ე მუხლი,“ სხვა ორგანიზაციებთან ერთად, შევიდა ამ ჯგუფის შემადგენლობაში. მოგვიანებით, სწორედ ეს ორგანიზაციები გამოვიდნენ ჯგუფის შემადგენლობიდან. მათი განცხადებით, პოლიტპატიმრისა და პოლიტდევნილის სტატუსის მინიჭება ჯგუფის მიერ ნაჩქარევად, დეტალური განხილვის გარეშე ხდებოდა, ამიტომ აღნიშნულ სიაზე ისინი პასუხისმგებლობას ვერ აიღებდნენ.
„სამუშაო ჯგუფის მუშაობისას გამოვლინდა არაერთი პრობლემა, რომლებიც ხელის შემშლელი ფაქტორი აღმოჩნდა ჯგუფის ეფექტიანად მუშაობისათვის. სამუშაო ფორმატი და ვადები არ იძლეოდა საკითხის საფუძვლიანად შესწავლის შესაძლებლობას. ჩვენ, საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია და „კონსტიტუციის 42-ე მუხლი“, მივიჩნევთ, რომ ჯგუფმა უნდა მოამზადოს დასაბუთებული, ობიექტური და სამართლიანი რეკომენდაციები თითოეული საქმის შესახებ, რათა თავიდან ავიცილოთ ზედაპირული შეფასებები, უზუსტობები და უსამართლო მიდგომები. ეს შეთავაზება არ გულისხმობდა ყველა საქმის მასალის დეტალურ შესწავლას და პროცესის წლების განმავლობაში გაჭიანურებას, არამედ იმ აუცილებელი სამართლებრივი დოკუმენტების შეფასებას, რაც აუცილებელი იყო პირისათვის პოლიტიკური პატიმრის სტატუსის მისანიჭებლად. მიუხედავად ჩვენი არაერთი მცდელობისა, ჯგუფის მუშაობის ფორმატის შეცვლა ვერ მოხერხდა და ჯგუფში აღნიშნულის თაობაზე შეთანხმება ვერ იქნა მიღწეული“ - ნათქვამია „42-ე მუხლის“ და საქართველოს ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციის ერთობლივ განცხადებაში.
ამ მოსაზრებას არ ეთანხმება ორგანიზაცია „ყოფილი პოლიტპატიმრები ადამიანის უფლებებისთვის“ ხელმძღვანელი, ნანა კაკაბაძე, მისი თქმით, პოლიტიკური ნიშნით დაპატიმრებულთა და დევნილთა საკითხების შემსწავლელმა სამუშაო ჯგუფმა პოლიტპატიმრების სიის შედგენისას სწორედ ევროსაბჭოს საპარლამენტო ასამბლეის მიერ დადგენილი კრიტერიუმებით იხელმძღვანელა.
რაც შეეხება პოლიტპატიმრების სიის კრიტიკას, კაკაბაძე აცხადებს, რომ კრიტიკის მიზეზი არა მისი შემადგენლობა, არამედ ის იდეაა, რომ საქართველოში ამ სტატუსის ადამიანები არსებობენ.
„სინამდვილეში, ეს ადამიანები იმ პოზიციას აკრიტიკებენ, რომ საქართველოში პოლიტპატიმრები და პოლიტიკური ნიშნით დევნილები არსებობენ. ერთი მიზეზი მაინც გვითხრან, რა ან ვინ არ მოსწონთ ამ სიაში. თუ პრობლემა ისაა, რომ ამ სტატუსის მინიჭების შემთხვევაში, შესაძლოა, ციხიდან დამნაშავეც გათავისუფლდეს, განა ამნისტია დანაშაულის ჩამდენებს არ ათავისუფლებს? ამნისტიის იდეა ხომ სწორედ დანაშაულის პატიებაა?!“ - აღნიშნა კაკაბაძემ.
„განსაკუთრებით გვინდა, გამოვთქვათ ჩვენი გაკვირვება „ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციის“ პოზიციის გამო, რომელმაც ბოლო წლებში, დაახლოებით, 3,5 მილიონი ლარი მიიღო გრანტების სახით და ამ წლების მანძილზე არათუ 200-მდე პოლიტპატიმრის, არამედ სულ რამდენიმე მათგანის საქმე აქვს შესწავლილი. ამასთან, წინა ხელისუფლების დროს ეს ორგანიზაცია მაქსიმალურად ცდილობდა, თავი აერიდებინა პოლიტპატიმრების პრობლემის არსებობის დაფიქსირებისაგან, ყველაზე პასიური იყო ამ საკითხში და ახლაც სხვადასხვა გამოგონილი მიზეზით, ფაქტობრივად, იგივე პოლიტიკას აგრძელებს, რითაც, ნებით თუ უნებლიეთ, გვევლინება სააკაშვილის ანტიდემოკრატიული რეჟიმის ბნელი საქმეების გათეთრების ხელის შემწყობად,“ - ნათქვამია სასჯელაღსრულების დაწესებულებებში განთავსებული პოლიტიკური პატიმრების მიერ გავრცელებულ განცხადებაში, რომელსაც 32 პატიმარი აწერს ხელს.
განცხადებაში ასევე აღნიშნულია, რომ იმ ადამიანებისათვის, ვისაც საერთოდ არ ჰქონია შეხება პოლიტიკური პატიმრების პრობლემასთან, რასაკვირველია, მასში გასარკვევად არათუ 2 კვირა, არამედ შეიძლება, 2 წელიც კი არ იყოს საკმარისი. თუმცა, გვეგონა, რომ აღნიშნული კომისიის წევრები უფლება-დაცვით სფეროში საკმაოდ კომპეტენტური ადამიანები არიან, რომლებიც პოლიტპატიმრების პრობლემის შესწავლას დღეს კი არ იწყებენ, არამედ ამაზე მათ წლობითა აქვთ ნამუშევარი.
ის რომ პოლიტპატიმრებს არ აღიარებენ და მხოლოდ ამიტომ დატოვეს ჯგუფი, ამას უარყოფს როგორც „ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაცია,“ ისე „კონსტიტუციის 42-ე მუხლი.“ ორივე არასამთავორობო ორგანიზაციის განმარტებით, ისინი უკვე წლებია მუშაობენ პოლიტიკური პატიმრების საქმეებზე. შესაბამისად, ორივე არასამთავრობო უარყოფს საზოგადოებაში გავრცელებულ ინფორმაციას, რომ ისინი არ აღიარებენ პოლიტიკური პატიმრების არსებობას საქართველოში.
„მაგალითად, საია-მ 2010 წელს შეისწავლა 24 პოლიტიკური პატიმრის საქმე, აღნიშნულის თაობაზე სპეციალური ანგარიში გამოიცა 2011 წელს. ამ ეტაპზე კი ვსწავლობთ 2011 წლის 26 მაისის მოვლენებთან დაკავშირებით დაკავებულ პირთა საქმეებს - ჯამში 30 საქმე (მათ შორის ზაზა სამხარაძის, გია სალუქვაძის საქმეებს, ე. წ. ყინწვისის სპეცოპერაციასთან დაკავშირებით დაკავებულ პირთა საქმეებს, რომლებიც დღეს ჩვენდა გასაოცრად ხელს აწერენ განცხადებას საია-ს წინააღმდეგ), რომელთაგან ზოგიერთი არის ჯგუფური საქმე და მოიცავს, დაახლოებით, 50 პირის სისხლის სამართლის საქმეს“ - ნათქვამია განცხადებაში.
მიუხედავად სამუშაო ჯგუფის დატოვებისა, ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციაც და „კონსტიტუციის 42-ე მუხლიც“ აცხადებენ, რომ ისინი აგრძელებენ მუშაობას პოლიტიკური პატიმრების საქმეებზე და ითანამშრომლებენ საპარლამენტო კომიტეტთან.
პოლიტპატიმრების საკითხების განხილვისა და სიის დაზუსტების 5 დეკემბრამდე გადადებას ეწინააღმდეგება საქართველოს ადვოკატთა ასოციაციის თავმჯდომარეც.
„გაოგნებული ვარ, იმით, რაც გუშინ საქართველოს პარლამენტში მოხდა, ეს იყო სამარცხვინო მოპყრობა პოლიტპატიმრებთან დაკავშირებით. ადამიანები, რომლებიც ოქტომბერში უნდა გაეთავისუფლებინათ და მთელმა სამოქალაქო საზოგადოებამ იცის, რომ ისინი პოლიტიკურად დევნილები არიან, ციხეში რჩებიან,“ - განაცხადა საქართველოს ადვოკატთა ასოციაციის თავმჯდომარემ ზაზა ხატიაშვილმა. მისივე თქმით, პოლიტპატიმრების საქმეები უკვე კარგად არის შესწავლილი როგორც საქართველოს ადვოკატთა ასოციაციის, ისე სხვა არასამთავრობო ორგანიზაციების მიერ.
„ადვოკატთა ასოციაციის თავმჯდომარე მოვითხოვ პარლამენტისაგან და მოვუწოდებ მათ, შეასრულონ თავისი წინასაარჩევნო დაპირება და დაუყოვნებლივ გაათავისუფლონ პოლიტპატიმრები. პარლამენტის დაუფიქრებელი ნაბიჯი არის ასევე პარლამენტის ადამიანის უფლებათა კომიტეტის მიერ შექმნილი სამუშაო ჯგუფის უმრავლესობის გადაწყვეტილების უპატივცემულობა, რაც არის საგანგაშო ფაქტი. მე მოვუწოდებ მათ, ვისაც აქვს პრეტენზია, ჩვენს მიერ პოლიტპატიმრების შედგენილ სიასთან დაკავშირებით იმ პატიმართა გვარები დააკონკრეტონ, რომლებსაც შექმნილმა სამუშო ჯგუფმა უკანონოდ მიანიჭა პოლიტიკური პატიმრის სტატუსი. მივმართავ ყველას, ზოგადი განცხადებები შეწყვიტონ და დააკონკრეტონ ის პირები, ვინც პოლიტპატიმართა სიაში არ უნდა იყოს და პოლიტპატიმართა გამოშვების პროცედურის დაბლოკვა შეწყვიტონ,“ - ნათქვამია ადვოკატთა ასოციაციის მიერ გავრცელებულ განცხადებაში.
„ჩემთვის სულერთია, რა მიზეზით მოხდა ეს, მაგრამ ფაქტია, რომ გუშინდელი დღიდან ახალი სასჯელის ათვლა დაიწყო. დარწმუნებული ვარ, გინდოდათ, რომ ეს მნიშვნელოვანი პოლიტიკური საკითხი სწრაფად და წარმატებით დაგვირგვინებულიყო, მაგრამ გამოვიდა ისე, როგოროც ყოველთვის ხდება ხოლმე - ქართულად!“ - ნათქვამია კიდევ ერთ განცხადებაში, რომელიც სხვადასხვა ორგანიზაციების მიერ პოლიტპატიმრად აღიარებულმა მერაბ რატიშვილმა გაავრცელა.
როგორც პატიმარი მერაბ რატიშვილი აღნიშნავს, სიის შედგენისას იმ პრინციპით უნდა ეხელმძღვანელათ, ვინ რამდენი წელი იხდის დაუმსახურებელ სასჯელს და არა იმ პრინციპით, ვის უფრო წონიანი ლობისტი ჰყავს კომისიაში ან კომიტეტში. ყველაზე გასაოცარი და შეურაცხმყოფელი კი დამატებითი სიის არსებობა აღმოჩნდა. ბატონი რატიშვილის აზრით, ეს იმ მიზნით გაკეთდა, რომ იმ პოლიტპატიმრების მნიშვნელობა დაეკნინებინათ, რომლებმაც მართლაც, როგორც პოლიტპატიმრებმა, ღირსეულად იცხოვრეს ციხეში და „ნაციონალური მოძრაობის“ დაჯგუფების წინააღმდეგ ბრძოლაში გაატარეს ეს წლები.
„უკვე 5 წელია, თვალყურს ვადევნებ უკანონო და პოლიტიკური პატიმრების საკითხებზე მომუშავე ორგანიზაციებსა და ცალკეულ პირებს და, როგორც ექსპერტს, შემიძლია გითხრათ, რომ ზოგიერთისთვის ეს თემა ბიზნესი გახდა, ზოგიერთისთვის კი საინფორმაციო სივრცეში ადგილის დამკვიდრების საშუალება. სამწუხაროა, რომ რეალურად უკანონო და პოლიტპატიმრების ბედი ნაკლებად მნიშვნელოვანია მათთვის. დარწმუნებული ვარ, თუ აღნიშნულ სიას მართლაც მიუკერძოებლად შეისწავლიან, ნათლად დაინახავენ, რომ სიაში ის პირებიც არიან შეყვანილი, რომლებსაც არანაირი კავშირი არ აქვთ პოლიტპატიმრობასთან. ამიტომ არ მინდა, მართლაც რომ პოლიტპატიმრების სახელი ვინმემ საკუთარი მიზნებისთვის გამოიყენოს.
ზემოთ აღნიშნულიდან გამომდინარე, მივმართავ თხოვნით ადამიანის უფლებათა ცენტრს, „კონსტიტუციის 42-ე მუხლს“, ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციას, ჩემი საკითხი ცალკე გაიტანონ ადამიანის უფლებათა დაცვის კომიტეტზე განსახილველად,“ - ნათქვამია მიმართვაში.
ლოგიკურია, რომ პოლიტპატიმრების არსებობას საქართველოში არ ეთანხმება ყოფილი მმართველი ძალა, რომლის წარმომადგენლებიც აცხადებენ, რომ ამ ჯგუფში პოტენციურად მოიაზრებიან ადამიანები, რომლებიც საქართველოს ტერიტორიაზე უცხო ქვეყნის სპეც-სამსახურების დაკვეთით ტერაქტებისთვის არიან მსჯავრდებულები.
„მაშინ, როდესაც ადამიანების დაკავება და დაჭერა, პრაქტიკულად, გამოძიების, ყოველგვარი მტკიცებულებების სერიოზულად შესწავლის გარეშე ხდება, ამ დროს პარლამენტში ეგრეთწოდებული პოლიტპატიმრების სიის საკითხი განიხილება. ჯერ ერთი, არ მესმის, ასეთ ხმამაღალ ტერმინს რა ტესტით იყენებს ახალი პოლიტიკური უმრავლესობა, მაგრამ განსაკუთრებით საგანგაშოა, რომ ამ ჯგუფში პოტენციურად მოიაზრებიან ადამიანები, რომლებიც საქართველოს ტერიტორიაზე უცხო ქვეყნის სპეც-სამსახურების დაკვეთით, ტერაქტებისთვის არიან მსჯავრდებულები... ამ ჯგუფში მოიაზრებიან ადამიანები, რომლებიც ჩვენი ქვეყნის წინააღმდეგ ჯაშუშობით იყვნენ დაკავებული. ეს ძალიან სერიოზული საქმეებია. ამ ჯგუფში მოიაზრებიან ადამიანები, რომლებიც საკუთარი სახელმწიფოს წინააღმდეგ ამბოხდა,“ - განაცხადა უშიშროების საბჭოს მდივანმა გიგა ბოკერიამ.
უშიშროების საბჭოს მდივნის თქმით, პოლიტპატიმრების სიაში ასევე არიან ის ადამიანებიც, რომლებიც ქვეყანაში უმცირესობების მიმართ სიძულვილის ერთ-ერთი მთავარი მკაფიო მქადაგებლები და მათ წინააღმდეგ ძალადობის ჩამდენები არიან.
„ვგულისხმობ იმ ჯგუფს, რომელიც ტელეკომპანია „კავკასიაში“ შევარდა და იძალადა. ამ ინციდენტს წინ უსწრებდა ძალადობა ილიას უნივერსიტეტის წინააღმდეგ. ეს ხალხი ცნობილია თავისი დეკლარირებული სიძულვილით ყველაფერი იმის მიმართ, რაც არ მოსწონთ „ზნეობრივად“ და ძალადობით, რომელსაც ისინი მიმართავენ ხოლმე. ჩვენს საზოგადოებაში, სამწუხაროდ, არიან სხვა ჯგუფებიც, რომლებიც ასეთივე სიძულვილს ხშირად აფრქვევენ. პირველ ჯგუფთან ერთად ასეთი ადამიანების პოლიტპატიმრებად გამოცხადება, სახიფათო სიგნალია ჩვენი ქვეყნის დემოკრატიისთვის, უმცირესობის უფლებებისთვის, უსაფრთხოებისთვის. ვინაიდან საბოლოო ჯამში, ეს საკითხები უსაფრთხოებას, და საერთოდ, სუვერენიტეტს უკავშირდება,“ - განაცხადა ბოკერიამ და დასძინა, რომ, საბოლოო ჯამში, ამ გზის ბოლოს საქართველოში საერთოდ დემოკრატიის მინიმალური სტანდარტების არსებობის საფრთხე დგას. მანვე ურჩია ახალ მმართველ ძალას, რომ დროზე გამოვიდეს ხელისუფლებაში მოსვლის შედეგად მიღებული სტრესისგან.
„ჩემთვის გასაგებია, რომ ნებისმიერი პოლიტიკური გუნდისთვის (ჩვენს გუნდსაც აქვს განვლილი ეს სტრესი) ხელისუფლებაში მოსვლის შემდეგ ადგილი აქვს გარკვეულ სტრესს. ნებისმიერ გუნდს და ხელისუფლებას აქვს შეცდომები. მაგრამ ის ტენდენციები, რაზეც მე ვსაუბრობ, პრემიერ-მინისტრის მხრიდან ამ მოტივების ლუსტრაცია, ხარისხობრივად სხვა ტიპის გამოწვევაა ქართული დემოკრატიისთვის,“ - მიიჩნევს გიგა ბოკერია.
ამრიგად, პოლიტპატიმრების სია ისევ „საჯილდაო ქვად“ დარჩა პოლიტიკურ ასპარეზზე. მომავალი გვაჩვენებს, რამდენი პოლიტპატიმარი ეყოლება ჩვენს ქვეყანას და რამდენად გაუძლებს კრიტიკას პარლამენტის მიერ პოლიტპატიმრებად აღიარებული ადამიანების სია.