გიორგი ბუნდოვანი თანამედროვე ქართულ პოეზიაში გამოკვეთილი სახელია. დღეს მკითხველთა უმეტესობამ არც კი იცის, რომ მისი ნამდვილი გვარი კახიძეა.
რატომ აირჩია ეს ლიტერატურული ფსევდონიმი?
„დაახლოებით 1984-ში დავირქვი, რადგანაც მე მაშინაც საზოგადოების თვალში ბუნდოვანი ტიპი ვიყავი, ანუ ნონკონფორმისტი. საზოგადოებისთვის უკვე „ბუნდოვანი“ მცნებაა, ეს მინიმუმ.“ - ასე გვიხსნის თავად.
გზა პოეზიაში
ლექსების წერა ექვსი წლის ასაკიდან დაიწყო და, როგორც ამბობს, ახლაც აქვს შემონახული „იმ პერიოდის ბავშვური ნაჯღაბნები“ (დასძენს: „მე, ზოგადად, ძალიან ორგანიზებული ადამიანი ვარ და ყველაფერს ვინახავ, ვაარქივებ... მთელი ჩემი და ჩემი მეგობრების არქივიც კი მაქვს შენახული, როგორც საგაზეთო, ისე - ვიდეო, აუდიო და აფიშები სხვადასხვა აქციებისა თუ საღამოებისა...“).
ამ არქივის მიხედვით, ძალიან ადვილია მისი თითქმის 25 წლიანი შემოქმედებითი გზის გახსენება.
1990 წლიდან აქტიურად იბეჭდება ლიტერატურულ ჟურნალ-გაზეთებში, ალმანახებსა და სხვა სახის გამოცემებში („რუბიკონი“, „მესამე გზა“, „ალტერნატივა“ და სხვა). 1991 წელს პოეტ და არტისტ ზურაბ რთველიაშვილთან ერთად ჩამოაყალიბა „ქართველ პოეტთა ორდენი - „ქრონოფაგები“. როგორც ბევრი თვლის, ეს იყო საქართველოში მეორე ოფიციალური პოეტური საძმო („ცისფერყანწელთა“ შემდგომ), - თავისი ლიტერატურული არტ-მანიფესტით, გერბით, დროშით, ბეჭდითა და თავშეყრის სალონით... „ქრონოფაგების“ ეგიდით გამოიცა ორი ერთობლივი პოეტური კრებული - „ქრონოფაგები“ (1920) და „ანომალიური პოეზია“ (1993), რომელსაც ფართო გამოხმაურება მოჰყვა. იმ პერიოდში ორდენმა გამართა არაერთი ლიტერატურული საღამო, გასვლითი შეხვედრა მსმენელთან, პრეზენტაციები...
ბუნდოვანს თანამედროვე პოეზიის მოყვარულები,ზემოთხსენებული ორი ერთობლივი კრებულის გარდა, ასევე იცნობენ „კავკასიური სახლის“ მიერ გამოცემული კიდევ სამი პოეტური კრებულით: „სიწყნარის დაკანონება“, „ათვლის წერტილი“ (მეუღლესთან - პოეტ მარიკა ჟორჟოლიანთან თანაავტორობით) და „ანტიყოფის მანიფესტი“ - პერსონალური რჩეული, რომლის პრეზენტაცია-პერფორმანსიც - „გამომშვიდობება მკვდარ პოეზიასთან“ - 2009 წლის 27 მარტს შედგა „კავკასიურ სახლში“.
ბუნდოვანის ლექსები თარგმნილი და გამოქვეყნებულია რუსულ ჟურნალ-გაზეთებში. იგი ლექსებს რუსულ ენაზეც წერს.
აქტიური შემოქმედი
„ვიმღეროთ ერთად ბალადა ჰიპთა,
თავისუფლების წყურვილით! - ძღომა
და ამაზრზენი პარპაში ღიპთა
შეწყდება, როგორც ფოთოლთა კვდომა!
მკვეთრად ინათებს ჩამქრალი სხივი,
საუფლოს გახსნის ამბოხი რწმენის...
გახდება მკვეთრი, მდორედ ნათელი
-სხივი, რომელიც სიბნელეს დევნის.“
- ეს ნაწყვეტია გიორგი ბუნდოვანის ლექსიდან „ანტიყოფის მანიфესტი“ და, ალბათ, ზუსტად მიესადაგება ამ საინტერესო ხელოვანის არაორდინარულ საზოგადოებრივ-შემოქმედებით აქტიურობას.
გიორგი ბუნდოვანი, თავის კოლეგა-პოეტებთან და არტისტებთან ერთად, 1993 წლიდან მონაწილეობს სხვადასხვა საღამოებსა და პერფორმანსებში. არის ამ არტ-აქციების ავტორი, თანაავტორი და ორგანიზატორი. მათგან გამორჩეულია „დადა-მეფე პრეზიდენტის პირველი და უკანასკნელი არჩევნები“ (1993 წლის აპრილი), რომლის წამყვანი და ერთ-ერთი ორგანიზატორიც იყო. ასევე გახლდათ თანაავტორი და მონაწილე პოეტური მსვლელობისა „გასტრონომია და სიყვარული“ (პოეტების სპონტანური მსვლელობა თბილისის ცენტრალურ, იმჟამად დაცარიელებულ გასტრონომებში, ლოზუნგით „გადავაქციოთ გასტრონომები ესტრადებად!“), „ურბანიზმი თანამედროვე ქართულ პოეზიაში“ და კიდევ მრავალი სხვა.
1996 წლიდან გიორგი ბუნდოვანი დირექტორი და არტისტი ხდება „მარგო კორობლიოვას სახელობის პერფორმანსის თეატრისა“ (დამაარსებელი - მულტიმედია არტისტი, პოეტი დავით ჩიხლაძე). ეს იყო საქართველოში ამ ტიპის პირველი თეატრი, სადაც ბუნდოვანი აქტიურად მოღვაწეობდა ინტერვალებით, 2009 წლამდე.
2000 წლიდან მუდმივად მონაწილეობდა ხელოვნების ფესტივალ „მზიურში“, რომელიც მზიურ ქალაქში ყოველ ზაფხულს იმართებოდა. ასევე აქტიური „მგზავრია“ ხელოვნების ფესტივალისა „მატარებელი“, რომელმაც მოიარა სრულიად საქართველო და, რომელშიც ხელოვნების სხვადასხვა სფეროს წარმომადგენლები იყვნენ გაერთიანებული. 2000, 2001, 2002 წლებში გიორგი ბუნდოვანი ჩართული იყო მისი კოლეგისა და მეგობრის - მიხეილ გისტის პერფორმანსების სერიაში „ფენიქსია“, „კულინ-არტი“, „დარგვა-გორურა“, „კრემი“. ამ სერიის კულმინაციად იქცა 2001 წლის 11 სექტემბერს მიხეილ გისტის ცოცხლად დამარხვის კონცეპტუალური აქცია. საინტერესო აღმოჩნდა პოეტთა და არტისტთა ერთობლივი აქციები და სეიშენები დანგრეულ აბრეშუმის ფაბრიკასა და ქარვასლაში (2001-2002 ).
2011 წლიდან გიორგი ბუნდოვანმა ცნობილ მწერალ და საზოგადო მოღვაწესთან, ქართული პენ-ცენტრის ბორდის წევრ ნაირა გელაშვილთან ერთად „კავკასიურ სახლში“ გახსნა ლიტერატურული არტ-კაფე „D.N.M.“, რომლის ერთ-ერთი მხატვრული ორგანიზატორი და წამყვანიც იყო. ლიტერატურული და არტ-საღამოები, რომელთაც გიორგი ბუნდოვანი ატარებს, ყოველთვის ანიჭებს სიამოვნებას ლიტერატურის მოყვარულებს.
არტისტი
2006 წლიდან შესაძლებლობები „კინოპოეზიაშიც“ მოსინჯა და აქაც - ტრადიციული საზოგადოებისათვის „ფრიად ბუნდოვნად“, თანამოაზრე ხელოვანთათვის კი - გამოკვეთილი ხელწერით.
მან არტისტებისაგან შეკრა ჯგუფი და დაიწყო მინი არტ-ფილმების გადაღებები. ამ ჯგუფში, რომელსაც მოგვიანებით (2010 წელს) „STIGMAT“ - „სტიგმატი“ ეწოდა, მაშინ შედიოდნენ: პოეტი მარიკა ჟორჟოლიანი, პოეტი და მულტიმედია-არტისტი მიხეილ გისტი, მწერალი, ლიტერატურული კრიტიკოსი და თვითნასწავლი მხატვარი მარსიანი (გია ბენიძე), ბალერინა და ფოტოარტისტი ირინა ხუციშვილი, ფილოსოფოსი, პოლიტოლოგი, პუბლიცისტი და პოეტი ელიზბარ ელიზბარაშვილი. ამჟამად, თავად ბუნდოვანის გარდა, ჯგუფის შემადგენლობაში არიან არტისტები: მარიკა ჟორჟოლიანი, მიხეილ გისტი(თანადამაარსებელი), ალფრედ კარკლინისი, მანანა დარსალია, რეჟისორი ელენე ცაგარეიშვილი.
ნიჭიერ შემოქმედთა თანაავტორობით და იდეური მხარდაჭერით ბუნდოვანმა დღემდე 54 მინიფილმი გადაიღო. როგორც თავად ამბობს, „ესაა გამიზნულად, დაბალი რეზოლუციით (ანუ დაბალი ტექნოლოგიითა და ხარისხით) გადაღებული და დამონტაჟებული, უკიდურესად არაორდინარული, ანდერგრაუნდული სულისკვეთების, ღრმად ფსიქოლოგიური, ეკლექტიკური ფილმები, ოდნავ დეპრესიულიც, შიზოფრენიულიც და სადღაც - მაზოხისტურიც. ამ ფილმების გადაღება ხდებოდა და ხდება აბსოლუტურად სპონტანურად, იმპროვიზებულად, ყოველგვარი წინასწარი დაგეგმვისა და სცენარების გარეშე.“ მისი თქმით, პირველმა 22-მა ფილმმა ოთხი წელი გაატარა თაროებზე და მხოლოდ 2010 წლის 8 აპრილს, რუსთაველზე მდებარე „როკ-კლუბში“ წარადგინეს მათი მცირე ნაწილი. კამერულ წრეში გამართულმა ამ პრეზენტაციამ, ფაქტობრივად, პირველად მიაწვდინა საზოგადოებას ხმა „სტიგმატის“ ანდერგრაუნდულ ფილმებში ჩადებულ ანტიყოფაზე, ანტიესთეტიკაზე, ანტიკულტურაზე და არაფორმალურობის მუდმივ განცდაზე, რაც „ვერ მოდის შესაბამისობაში დაწესებულ კლიშეებთან.“
ბუნდოვანმა, „სტიგმატთან“ ერთად, 14 მინი-პოეტური ფილმით მიიღო მონაწილეობა მესამე საერთაშორისო არტ-ფესტივალში „ARTISTERIUM -2010“ (საქართველო). ჯგუფი ასევე მონაწილეობდა საერთაშორისო არტ-ფესტივალზე „ARTBATFEST – 2011“ (ყაზახეთი, ალმა-ატა) და მესამე საერთაშორისო არტ-ფესტივალზე „FEST I NOVA – 2011“ - გარიყულაში (საქართველო), პერფორმანსით „კონსერვაცია.“ 2011 წელს არტ-ჯგუფმა „სტიგმატმა“ ხელოვნების საერთაშორისო გამოფენაზე „ARTISTERIUM – 2011“ (საქართველო) წარადგინა 12 უახლესი მინი-არტ ფილმი და დიდი ცოცხალი პერფორმანსი „დე-Фორმაცია“. 2012 წელს კი „სტიგმატმა“ მესამედ მიიღო მონაწილეობა „ARTISTERIUM –2012“-ში, უახლესი 5 მინი-არტ-ფილმით (კინო-პოეზია!).
არტ-ჯგუფი „სტიგმატი“ შესულია ზემოთჩამოთვლილი ყველა არტ-ფესტივალის კატალოგებში.
მისი ტერენტი
სოციალური ქსელის „Facebook“-ის მრავალრიცხოვანი მომხმარებლისათვის კარგადაა ცნობილი Гоша Туманный-ის არაორდინარული ფოტოები, სადაც იგი, არც მეტი და არც ნაკლები, ტერენტი გრანელის საფლავშია ჩაწოლილი. გოშა ტუმანნი - იგივე გიორგი ბუნდოვანია („თარგმნილი“), ტერენტი კი მისი სულის ნაწილი გახლავთ. ამაზე ცალკე უნდა ვილაპარაკოთ.
მას უამრავი ლექსი აქვს მიძღვნილი დიდი პოეტისადმი. ერთ-ერთ მათგანში ამბობს: „კორიანტელი ბობოქრობით შენში მოექცა, მიმოასხურე სააქაოს განცდის წვეთები... ამ წუთისოფლად დაწყნარება არსად მოგეცა და სულში ჩაგყვა ცრემლიანი ტრიოლეტები.“
1987 წელს 18 წლის ახალგაზრდა აქტიურად მონაწილეობდა დიდი ქართველი მისტიკოსი პოეტის ნეშთის პეტრე-პავლეს სასაფლაოდან დიდუბის მწერალთა და საზოგადო მოღვაწეთა პანთეონში გადასვენების ისტორიულად ცნობილ პერიპეტიებში. იგი, დიდძალ მომხრეებთან ერთად, ეწინააღმდეგებოდა გრანელის ნეშტის დიდუბის პანთეონში გადასვენებას და ყველა იმდროინდელ ოფიციალურ ინსტანციაში ითხოვდა გრანელის ნეშტის ან ხელშეუხებლობას, ანდა მთაწმინდაზე გადასვენებას, გალაკტიონის გვერდით! მანამდე კი, იგი, ჯერ კიდევ სკოლის მოსწავლე, 6-7 წლის მანძილზე უვლიდა და პატრონობდა ტერენტი გრანელის, ფაქტობრივად, მიტოვებულ საფლავს!
იმავე, 1987 წელს, გიორგი ბუნდოვანი საპატიო სტუმრის სტატუსით მიიწვიეს ტერენტის მშობლიურ წალენჯიხაში, სადაც პოეტის სახელობის ქუჩა და სახლ-მუზეუმი გაიხსნა. 1992-93 წლებში გიორგი ბუნდოვანმა შეინარჩუნა ტერენტი გრანელის ყოფილი საფლავი და იქ დადგა მარმარილოს მემორიალი, რომლის წყალობითაც ეს ნასაფლავარი დღემდეა შემონახული. 2009 წლის ოქტომბერში გრანელის ძეგლი გაიხსნა წალენჯიხაში და გაიმართა საიუბილეო ღონისძიებები. კვლავ, საპატიო სტუმრად მიწვეულმა გიორგი ბუნდოვანმა ვრცელი სიტყვა წარმოთქვა და სახლ-მუზეუმს საჩუქრად გადასცა რელიკვია - 1924 წელს გამოცემული გაზეთი „ტერენტი გრანელი.“
საიდან მოდის შემოქმედი?
გიორგი ბუნდოვანი თავად ასე გვიამბობს:
„დავიბადე 1969 წლის 12 აპრილს, თბილისში. სოფელი არასოდეს გვქონია. ისე, დედის მამა (პაპაჩემი) იყო მეჯვრისხევიდან (გორის რაიონი), ხოლო მამაჩემის დედა (ბებიაჩემი) გახლდათ ქვემოჭალადან, სოფელ ხურვალეთიდან. მოკლედ, სუფთა ქართლელი ვარ...
დედა - ციალა დავითის ასული ლოლაძე, ფიზიკა-მათემატიკის მეცნიერებათა დოქტორი, პედაგოგიური აკადემიის აკადემიკოსი, მსოფლიო მეცნიერთა ენციკლოპედია „ჰუ იზ ჰუ“-ში შეტანილი; 45 წლის პედაგოგიური და სამეცნიერო სტაჟით და მსოფლიოს მასშტაბით უამრავი სამეცნიერო ფიზიკური ნაშრომისა და არაერთი სახელმძღვანელოს ავტორი და თანაავტორი გახლავთ... სამწუხაროდ, დედაჩემი, ისევე როგორც თითქმის მთელი ინტელიგენცია, წინა მთავრობამ „ჩარეცხა“...
მამა - რობინზონ კახიძე, ინჟინერი, პოეტი, პროზაიკოსი (ფსევდონიმით რევაზ უჩინო), 70-იან, 80-იან წლებში აქტიურად იბეჭდებოდა ჟურნალებში: „დროშა“ „ცისკარი“. 1982 წელს „მერანმა“ გამოუცა ერთადერთი პოეტური კრებული „დაუვიწყარი ყვავილები“, ხოლო წელს, უკვე მამის გარდაცვალების შემდგომ, მამიდაჩემმა და მე გამოვეცით მისი სრული პოეტური, დიდი კრებული „ღვთიური პარადოქსი“, რომელიც მამამ თავად შეადგინა და ააწყო ცხოვრებაში და, სამწუხაროდ, გამოცემა ვერ დასცალდა. ეს იყო მისი უკანასკნელი ოცნება!... მამა, ასევე, გახლდათ ჭედური ხელოვნების უზადო ოსტატი! ქართული ვაზის ჩუქურთმის ოპიზარებისეულ დონეს მამამ სრულიად მიაღწია (ეს ცნობილმა ქართველმა მხატვრებმა დაადასტურეს ადრე!). მამა იყო ადამიანი, რომელსაც აბსოლუტურად ყველაფერი ეხერხებოდა ცხოვრებაში: ხელოვნება, ტექნიკა, მეცნიერება, სპორტი, ეზოთერიკა...
ხუთი წლის ვიყავი, როცა მამა წავიდა ოჯახიდან, ხოლო 1987 წელს დედა და მამა ოფიციალურად გაიყარნენ. სიცოცხლის ბოლომდე მამას აღარ შეუქმნია ოჯახი და მეტი შვილი არ ჰყოლია. მუდმივად მქონდა ურთიერთობა და გვქონდა ერთმანეთში მიმოსვლაც. რამე თუ მცხია ხელოვნებაში, ეს მამის გენების დამსახურებაა! მამა გარდაიცვალა აბსოლუტურ სიღატაკეში, უექიმობასა და უფულობაში, 2012 წლის 21 იანვარს, გულის ქრონიკული მოციმციმე არითმიით და უროლოგიური მძაფრი პრობლემებით.
დედა 76 წლისაა და ამჟამადაც სახლში ამზადებს აბიტურიენტებს. ის და მამა ტოლები იყვნენ...
მე დავიბადე და ვცხოვრობდი პლეხანოვზე, 107 ნომერში, „არტოს ბაღის“ გვერდით. ეს ეზო, სამწუხაროდ, დაანგრიეს პლეხანოვის რეკონსტრუქციისას, რითაც ჩამიწყვიტეს ბავშვობასთან შეხების ბოლო ძაფი...
1986 წელს, დგებუაძის ქუჩაზე, რკინიგზის პირველი საშუალო სკოლის ღამის დასწრებული დავამთავრე (საქვეყნოდ ცნობილი და ყველაზე ხანდაზმული დირექტორი გვყავდა - ალიოშა ცინცაძე).
15 წლის ასაკიდან ვმუშაობდი ქარხანაში ზეინკლად, შემდეგ, სამი წლის მანძილზე - ქალაქის მე-9 საავადმყოფოში, ზოგად ქირურგიაში, სანიტრად (ვაბარებდი სამედიცინოზე და ვერ მოვხვდი). მერე ჩავაბარე პუშკინის პედაგოგიურ ინსტიტუტში, ქართული ფილოლოგიის ფაკულტეტზე. ინსტიტუტის დამთავრების შემდგომ, 1993 წლიდან დღემდე, ვმუშაობდი სხვადასხვა ორგანიზაციებში, პერიოდულად და პერმანენტულად...
პირველი ოჯახი შევქმენი 1992 წელს, მეუღლე გახლდათ ლელა წიკლაური, რომელთანაც მეყოლა ქალიშვილი - ნინიკო კახიძე (ამჟამად 19 წლისაა). ეს ოჯახი დაინგრა 2004-ში და ეგრევე შევქმენი მეორე ოჯახი, შემეძინა ქალიშვილი - თეონა კახიძე. რომელიც ახლა 7 წლისაა).
მეორე მეუღლე გახლავთ პოეტი, არტისტი - მარიკა ჟორჟოლიანი, პროფესიით ფილოსოფოსი. მარიკა აქტიურად მოღვაწეობს ჩემს მიერ დაფუძნებულ მულტიმედია არტ-ჯგუფ „სტიგმატში“, მასთან ერთად გამოცემული მაქვს ერთობლივი პოეტური კრებული „ათვლის წერტილი“.
უკვე მეექვსე წელია, რაც ვმუშაობ „კულტურულ ურთიერთობათა ცენტრ - კავკასიურ სახლში“ წიგნების დისტრიბუტორად და ამ ორგანიზაციაში ათობით კულტურული და არტ-ღონისძიება მაქვს ჩატარებული... ასევე, წლების მანძილზე, სხვა კულტურულ სივრცეებშიც...
მუდმივად ვმოღვაწეობ ხელოვნებაში, თანამედროვე არტში და ეს ჩემი მოღვაწეობა უკვე თითქმის 25 წელს ითვლის. რამდენადაც დაუჯერებელი არ უნდა იყოს, ამდენი ხნის და ამდენი არტ-მოღვაწეობით, ერთი თეთრიც კი ვერასოდეს ვიშოვე დღემდე!...
და ბოლოს: ხასიათით ნონკონფორმისტი, პირდაპირი, ზომაზე მეტად ერთგული და საშინლად ემოციური გახლავართ! ეს, ალბათ, ჩემი ზოდიაქური წყობის დამსახურებაცაა: ვერძი და ცეცხლოვანი მამალი გახლავართ... რაც ძალიან მიშლის ხელს ცხოვრებაში.“
ბოლო შტრიხი პორტრეტისათვის
ხელოვანის მიერ ხელოვანისათვის გაწეული უანგარო ძმობისა და ერთგულების მაგალითი:
Facebook-ზე, ტელეგადაცემაში, საქველმოქმედო საღამოზე - სად და რა ფორმით არ სცადა ამას წინათ გიორგი ბუნდოვანმა საზოგადოების ყურადღების მიპყრობა ორი ხელმოკლე, ფრიად ცნობილი შემოქმედის დასახმარებლად. თავად არცთუ ყოფა-დალხინებული, სხვის ბედზე ალალად სწუხს, მათი სატკივარი ადარდებს.
უბრალოდ, ის ასეთია - სხვაგვარად ვერ იცხოვრებს.
ბუნდოვანია და... ემოციურად გამოკვეთილი.