იმ მთავარ საკითხებთან მიმართებაში, რომელიც ეხება პარლამენტის საარჩევნო სისტემასა და პრეზიდენტის არჩევის წესს, ჩვენი რეკომენდაციები საკონსტიტუციო კომისიამ არ გაითვალისწინა და ზუსტად ამიტომ, კონსტიტუციის პროექტის საბოლოო ვარიანტს მხარი არ დავუჭირეთ, - ამის შესახებ „საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველოს“ აღმასრულებელმა დირექტორმა ეკა გიგაურმა სახელმწიფო საკონსტიტუციო კომისიის მუშაობის შეფასებისას განაცხადა.

ეკა გიგაურმა ხაზგასმით აღნიშნა, რომ საკონსტიტუციო კომისიის მუშაობაზე გავლენას ახდენდნენ მმართველი გუნდის წევრები, რომლებიც კონსტიტუციურ ორგანოებთან ერთად უმრავლესობას წარმოადგენდნენ.

„კომისიის შემადგენლობაში შედიოდნენ როგორც კონსტიტუციური ორგანოების წარმომადგენლები, მმართველი პარტია, ასევე საპარლამენტო და არასაპარლამენტო ოპოზიციური პარტიები, ექსპერტები და არასამთავრობო ორგანიზაციები. ცხადია, თუკი ცალკ-ცალკე შეხედავთ ამ ჯგუფებს ნახავთ, რომ არც ერთი ჯგუფი უმრავლესობით არ არის, თუმცა თუკი ჩვენ დავაჯგუფებთ მმართველი პარტიის წარმომადგენლებს კონსტიტუციურ ორგანოებთან ერთად, ვნახავთ რომ ისინი იმყოფებოდნენ უმრავლესობაში და ცხადია, ჰქონდათ საშუალება, გავლენა მოეხდინათ პროცესზე“, - განაცხადა ეკა გიგაურმა.

ორგანიზაციამ საკონსტიტუციო კომისიის მიერ შემუშავებულ საბოლოო პროექტს მხარი არ დაუჭირა, საკუთარ შენიშვნებს კი ვენეციის კომისიას გადაუგზავნის.

„საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველომ“ უარყოფითად შეაფასა პარლამენტის საარჩევნო სისტემასა და პრეზიდენტის არჩევის წესთან დაკავშირებით საკონსტიტუციო კომისიის მიერ მიღებული პროექტი. ორგანიზაციის მიერ შემუშავებული შეფასება და დასაბუთება აღნიშნულ ორ საკითხზე ასეთია:

„1. პარლამენტის საარჩევნო სისტემა

კომისიის თითქმის ყველა წევრის მიერ იქნა აღიარებული, რომ საქართველოში მოქმედი საარჩევნო სისტემა უსამართლოა, რადგან ამომრჩევლის ნება პროპორციულად არ აისახება საპარლამენტო მანდატებში. აღნიშნული სისტემის მთავარ ნაკლოვანებას სისტემის მაჟორიტარული კომპონენტი წარმოადგენდა. აქედან გამომდინარე, საკონსტიტუციო კომისიაზე მმართველმა პარტიამ წარმოადგინა შემდეგი საარჩევნო სისტემა (37-ე მუხლი):
პარლამენტის 150-ვე წევრი აირჩევა პროპორციული წესით; ნარჩუნდება 5%-იანი ბარიერი; უქმდება საარჩევნო ბლოკები; გადაუნაწილებელი მანდატები ემატება პირველ ადგილზე გასულ პარტიას.

შეფასება, დასაბუთება:

პარლამენტის საარჩევნო სისტემის ცვლილება და სრულად პროპორციულ სისტემაზე გადასვლა დადებითად უნდა შეფასდეს. საარჩევნო სისტემის შეცვლის მთავარი მიზანი მიღებული ხმების მანდატებში პროპორციულად გარდასახვის უზრუნველყოფა და დაკარგული ხმების შემცირება იყო, რისი მიღწევაც პროპორციული საარჩევნო სისტემის ფარგლებში შესაძლებელი იქნებოდა. მისასალმებელია, რომ საკონსტიტუციიო კომისიამ გაიზიარა ეს მიდგომა და წარმოადგინა ერთიანი პროპორციული საარჩევნო სისტემა, თუმცა კვლავ რჩება მნიშვნელოვანი პრობლემები:
კონსტიტუციის გადასინჯვის კანონპროექტით ყველა გადაუნაწილებელი მანდატი პირველ ადგილზე გასულ საარჩევნო სუბიექტს მიენიჭება. 5%-იანი საარჩევნო ბარიერის შენარჩუნების და ბლოკების გაუქმების ფონზე გადაუნაწილებელმა მანდატებმა, შესაძლოა, მთლიანი მანდატების 20%-ს ან მეტს მიაღწიოს. მათი მთლიანად ერთი პარტიისთვის მინიჭება კვლავ არსებით დისპროპორციას წარმოქმნის მიღებულ ხმებსა და მანდატებს შორის, რითაც ვერ აღმოიფხვრება მოქმედი შერეული საარჩევნო სისტემის მთავარი ნაკლოვანება.

ჩვენი აზრით, აუცილებელია, მორჩენილი მანდატები პოლიტიკურ სუბიექტებს შორის თანაბრად გადანაწილდეს. უმრავლესობის მიერ გადაუნაწილებელი მანდატების მთლიანად პირველ ადგილზე გასული პარტიისათვის გადაცემის არგუმენტად დასახელებული იყო კრიზისის თავიდან აცილება, რომელიც შესაძლებელია წარმოიშვას კოალიციური მთავრობის შექმნასთან დაკავშირებული პრობლემებით. ამ რისკების გასანეიტრალებლად კომისიის წევრთა ნაწილის მიერ შეთავაზებული იყო ორი ალტერნატიული ვარიანტი. პირველი ვარიანტი გულისხმობდა საარჩევნო ბარიერის 3%-მდე დაწევას და გაუნაწილებელი მანდატების პროპორციულად ყველა პარტიაზე გადანაწილებას. მეორე ალტერნატივით უნდა განსაზღვრულიყო პირველ ადგილზე გასული პარტიისთვის მიცემული გადაუნაწილებელი მანდატების რაოდენობრივი ზედა ზღვარი, რაც მთავრობის ფორმირებისათვის იქნებოდა საკმარისი. ამ შემთხვევაშიც შეთავაზებული იყო საარჩევნო ბარიერის 3%-მდე დაწევა, რათა ბლოკების გაუქმების ფონზე, პარტიებს ჰქონდეთ არჩევნებში ბარიერის გადალახვის მეტი შესაძლებლობა და, შესაბამისად, მცირე დარჩეს გადაუნაწილებელი მანდატების რაოდენობა. აღნიშნული ქმედებით მიღწეული იქნებოდა მეტი წარმომადგენლობითობა პარლამენტში. არც ერთი ალტერნატიული წინადადება საარჩევნო სისტემასთან დაკავშირებით კომისიის მიერ არ იქნა გაზიარებული.

ყოველივე აღნიშნული მნიშვნელოვნად აკნინებს პროპორციულ სისტემაზე გადასვლის შედეგად მიღებულ სარგებელს და აქტუალურად ტოვებს საარჩევნო სისტემის რეფორმის საკითხს.

2. პრეზიდენტის არჩევის წესი

მოქმედი კონსტიტუციით (70-ე მუხლი) საქართველოს პრეზიდენტი აირჩევა საყოველთაო, თანასწორი და პირდაპირი საარჩევნო უფლების საფუძველზე ფარული კენჭისყრით 5 წლის ვადით.

საკონსტიტუციო კომიის მიერ შემოთავაზებული ვერსიით (50-ე მუხლი), უქმდება პრეზიდენტის პირდაპირი არჩევის წესი და ის არაპირდაპირ, საარჩევნო კოლეგიის მიერ აირჩევა. კოლეგიაში შედის სამასი ხმოსანი, მათ შორის, საქართველოს პარლამენტის და აფხაზეთისა და აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკების უმაღლესი წარმომადგენლობითი ორგანოების ყველა წევრი. სხვა ხმოსნებს საქართველოს ცენტრალური საარჩევნო კომისიის მიერ ორგანული კანონის საფუძველზე პროპორციული გეოგრაფიული წარმომადგენლობის პრინციპის დაცვითა და ადგილობრივი თვითმმართველობის პროპორციული წესით ჩატარებული არჩევნების შედეგების გათვალისწინებით განსაზღვრული კვოტების შესაბამისად ადგილობრივი თვითმმართველობის წარმომადგენლობითი ორგანოების შემადგენლობიდან ასახელებენ შესაბამისი პოლიტიკური პარტიები.
აღნიშნული ცვლილება ძალაში შევა 2018 წელს პირდაპირი წესით არჩეული პრეზიდენტის მიერ ფიცის დადების შემდეგ, შესაბამისად, ამ ცვილებების ამოქმედება 2023 წლისთვის არის გათვალისწინებული.

შეფასება, დასაბუთება:

მიუხედავად იმისა, რომ პრეზიდენტის არაპირდაპირი არჩევის წესი, განსაკუთრებით საპარლამენტო მმართველობის პირობებში, კონსტიტუციონალიზმის პრინციპებთან შესაბამისობაში მოდის, მნიშვნელოვანია, გავითვალისწინოთ საქართველოში დემოკრატიის განვითარების ხარისხი, პარლამენტარიზმის მწირი ტრადიციები და გამოცდილება, პარტიული სისტემის განვითარების დაბალი დონე და ამომრჩეველთა ინტერესები. სახელმწიფოს მეთაურის პირდაპირი წესით არჩევა მისი მაღალი ლეგიტიმაციის განმსაზღვრელიცაა, რაც მის მიერ არბიტრის ფუნქციების ეფექტურად შესრულებისა და ხელისუფლების შტოებს შორის ბალანსის შენარჩუნების მნიშვნელოვან წინაპირობას წარმოადგენს. ასევე, მნიშვნელოვანია პრეზიდენტის არჩევის წესი არ განვიხილოთ საპარლამენტო და ადგილობრივი თვითმმართველობის საარჩევნო სისტემისგან განყენებულად. იმის გათვალისწინებით, რომ ადგილობრივი თვითმმართველობის საარჩევნო სისტემა რეფორმას საჭიროებს და მმართველი პარტიის მიერ შემოთავაზებულ საპარლამენტო საარჩევნო სისტემის ვერსიაში მანდატების გადანაწილება არასამართლიანად ხდება, ალბათობა იმისა, რომ პრეზიდენტად არაპირდაპირი წესით სწორედ ერთი პარტიის კანდიდატი გავა, ძალიან დიდია. სწორედ ამიტომ მიგვაჩნია, რომ მნიშვნელოვანია შენარჩუნდეს პრეზიდენტის პირდაპირი არჩევის წესი“, - აღნიშნულია „საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველოს“ მიერ შემუშავებულ შენიშვნებში.

იხილეთ „საერთაშოროსო გამჭვირვალობა - საქართველოს“ შეფასების სრული ვერსია სახელმწიფო საკონსტიტუციო კომისის მუშაობის თაობაზე

stdClass Object ( [id] => 430345 [title] => ეკა გიგაური - პარლამენტის საარჩევნო სისტემასა და პრეზიდენტის არჩევის წესზე საკონსტიტუციო კომისიამ ჩვენი რეკომენდაციები არ გაითვალისწინა, რის გამოც პროექტს მხარი არ დავუჭირეთ [alias] => eka-gigauri-parlamentis-saarchevno-sistemasa-da-prezidentis-archevis-tsesze-sakonstitucio-komisiam-chveni-rekomendaciebi-ar-gaithvalistsina-ris-gamoc-proeqts-mkhari-ar-davutcireth [title_alias] => [introtext] => იმ მთავარ საკითხებთან მიმართებაში, რომელიც ეხება პარლამენტის საარჩევნო სისტემასა და პრეზიდენტის არჩევის წესს, ჩვენი რეკომენდაციები [fulltext] => საკონსტიტუციო კომისიამ არ გაითვალისწინა და ზუსტად ამიტომ, კონსტიტუციის პროექტის საბოლოო ვარიანტს მხარი არ დავუჭირეთ, - ამის შესახებ „საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველოს“ აღმასრულებელმა დირექტორმა ეკა გიგაურმა სახელმწიფო საკონსტიტუციო კომისიის მუშაობის შეფასებისას განაცხადა.

ეკა გიგაურმა ხაზგასმით აღნიშნა, რომ საკონსტიტუციო კომისიის მუშაობაზე გავლენას ახდენდნენ მმართველი გუნდის წევრები, რომლებიც კონსტიტუციურ ორგანოებთან ერთად უმრავლესობას წარმოადგენდნენ.

„კომისიის შემადგენლობაში შედიოდნენ როგორც კონსტიტუციური ორგანოების წარმომადგენლები, მმართველი პარტია, ასევე საპარლამენტო და არასაპარლამენტო ოპოზიციური პარტიები, ექსპერტები და არასამთავრობო ორგანიზაციები. ცხადია, თუკი ცალკ-ცალკე შეხედავთ ამ ჯგუფებს ნახავთ, რომ არც ერთი ჯგუფი უმრავლესობით არ არის, თუმცა თუკი ჩვენ დავაჯგუფებთ მმართველი პარტიის წარმომადგენლებს კონსტიტუციურ ორგანოებთან ერთად, ვნახავთ რომ ისინი იმყოფებოდნენ უმრავლესობაში და ცხადია, ჰქონდათ საშუალება, გავლენა მოეხდინათ პროცესზე“, - განაცხადა ეკა გიგაურმა.

ორგანიზაციამ საკონსტიტუციო კომისიის მიერ შემუშავებულ საბოლოო პროექტს მხარი არ დაუჭირა, საკუთარ შენიშვნებს კი ვენეციის კომისიას გადაუგზავნის.

„საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველომ“ უარყოფითად შეაფასა პარლამენტის საარჩევნო სისტემასა და პრეზიდენტის არჩევის წესთან დაკავშირებით საკონსტიტუციო კომისიის მიერ მიღებული პროექტი. ორგანიზაციის მიერ შემუშავებული შეფასება და დასაბუთება აღნიშნულ ორ საკითხზე ასეთია:

„1. პარლამენტის საარჩევნო სისტემა

კომისიის თითქმის ყველა წევრის მიერ იქნა აღიარებული, რომ საქართველოში მოქმედი საარჩევნო სისტემა უსამართლოა, რადგან ამომრჩევლის ნება პროპორციულად არ აისახება საპარლამენტო მანდატებში. აღნიშნული სისტემის მთავარ ნაკლოვანებას სისტემის მაჟორიტარული კომპონენტი წარმოადგენდა. აქედან გამომდინარე, საკონსტიტუციო კომისიაზე მმართველმა პარტიამ წარმოადგინა შემდეგი საარჩევნო სისტემა (37-ე მუხლი):
პარლამენტის 150-ვე წევრი აირჩევა პროპორციული წესით; ნარჩუნდება 5%-იანი ბარიერი; უქმდება საარჩევნო ბლოკები; გადაუნაწილებელი მანდატები ემატება პირველ ადგილზე გასულ პარტიას.

შეფასება, დასაბუთება:

პარლამენტის საარჩევნო სისტემის ცვლილება და სრულად პროპორციულ სისტემაზე გადასვლა დადებითად უნდა შეფასდეს. საარჩევნო სისტემის შეცვლის მთავარი მიზანი მიღებული ხმების მანდატებში პროპორციულად გარდასახვის უზრუნველყოფა და დაკარგული ხმების შემცირება იყო, რისი მიღწევაც პროპორციული საარჩევნო სისტემის ფარგლებში შესაძლებელი იქნებოდა. მისასალმებელია, რომ საკონსტიტუციიო კომისიამ გაიზიარა ეს მიდგომა და წარმოადგინა ერთიანი პროპორციული საარჩევნო სისტემა, თუმცა კვლავ რჩება მნიშვნელოვანი პრობლემები:
კონსტიტუციის გადასინჯვის კანონპროექტით ყველა გადაუნაწილებელი მანდატი პირველ ადგილზე გასულ საარჩევნო სუბიექტს მიენიჭება. 5%-იანი საარჩევნო ბარიერის შენარჩუნების და ბლოკების გაუქმების ფონზე გადაუნაწილებელმა მანდატებმა, შესაძლოა, მთლიანი მანდატების 20%-ს ან მეტს მიაღწიოს. მათი მთლიანად ერთი პარტიისთვის მინიჭება კვლავ არსებით დისპროპორციას წარმოქმნის მიღებულ ხმებსა და მანდატებს შორის, რითაც ვერ აღმოიფხვრება მოქმედი შერეული საარჩევნო სისტემის მთავარი ნაკლოვანება.

ჩვენი აზრით, აუცილებელია, მორჩენილი მანდატები პოლიტიკურ სუბიექტებს შორის თანაბრად გადანაწილდეს. უმრავლესობის მიერ გადაუნაწილებელი მანდატების მთლიანად პირველ ადგილზე გასული პარტიისათვის გადაცემის არგუმენტად დასახელებული იყო კრიზისის თავიდან აცილება, რომელიც შესაძლებელია წარმოიშვას კოალიციური მთავრობის შექმნასთან დაკავშირებული პრობლემებით. ამ რისკების გასანეიტრალებლად კომისიის წევრთა ნაწილის მიერ შეთავაზებული იყო ორი ალტერნატიული ვარიანტი. პირველი ვარიანტი გულისხმობდა საარჩევნო ბარიერის 3%-მდე დაწევას და გაუნაწილებელი მანდატების პროპორციულად ყველა პარტიაზე გადანაწილებას. მეორე ალტერნატივით უნდა განსაზღვრულიყო პირველ ადგილზე გასული პარტიისთვის მიცემული გადაუნაწილებელი მანდატების რაოდენობრივი ზედა ზღვარი, რაც მთავრობის ფორმირებისათვის იქნებოდა საკმარისი. ამ შემთხვევაშიც შეთავაზებული იყო საარჩევნო ბარიერის 3%-მდე დაწევა, რათა ბლოკების გაუქმების ფონზე, პარტიებს ჰქონდეთ არჩევნებში ბარიერის გადალახვის მეტი შესაძლებლობა და, შესაბამისად, მცირე დარჩეს გადაუნაწილებელი მანდატების რაოდენობა. აღნიშნული ქმედებით მიღწეული იქნებოდა მეტი წარმომადგენლობითობა პარლამენტში. არც ერთი ალტერნატიული წინადადება საარჩევნო სისტემასთან დაკავშირებით კომისიის მიერ არ იქნა გაზიარებული.

ყოველივე აღნიშნული მნიშვნელოვნად აკნინებს პროპორციულ სისტემაზე გადასვლის შედეგად მიღებულ სარგებელს და აქტუალურად ტოვებს საარჩევნო სისტემის რეფორმის საკითხს.

2. პრეზიდენტის არჩევის წესი

მოქმედი კონსტიტუციით (70-ე მუხლი) საქართველოს პრეზიდენტი აირჩევა საყოველთაო, თანასწორი და პირდაპირი საარჩევნო უფლების საფუძველზე ფარული კენჭისყრით 5 წლის ვადით.

საკონსტიტუციო კომიის მიერ შემოთავაზებული ვერსიით (50-ე მუხლი), უქმდება პრეზიდენტის პირდაპირი არჩევის წესი და ის არაპირდაპირ, საარჩევნო კოლეგიის მიერ აირჩევა. კოლეგიაში შედის სამასი ხმოსანი, მათ შორის, საქართველოს პარლამენტის და აფხაზეთისა და აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკების უმაღლესი წარმომადგენლობითი ორგანოების ყველა წევრი. სხვა ხმოსნებს საქართველოს ცენტრალური საარჩევნო კომისიის მიერ ორგანული კანონის საფუძველზე პროპორციული გეოგრაფიული წარმომადგენლობის პრინციპის დაცვითა და ადგილობრივი თვითმმართველობის პროპორციული წესით ჩატარებული არჩევნების შედეგების გათვალისწინებით განსაზღვრული კვოტების შესაბამისად ადგილობრივი თვითმმართველობის წარმომადგენლობითი ორგანოების შემადგენლობიდან ასახელებენ შესაბამისი პოლიტიკური პარტიები.
აღნიშნული ცვლილება ძალაში შევა 2018 წელს პირდაპირი წესით არჩეული პრეზიდენტის მიერ ფიცის დადების შემდეგ, შესაბამისად, ამ ცვილებების ამოქმედება 2023 წლისთვის არის გათვალისწინებული.

შეფასება, დასაბუთება:

მიუხედავად იმისა, რომ პრეზიდენტის არაპირდაპირი არჩევის წესი, განსაკუთრებით საპარლამენტო მმართველობის პირობებში, კონსტიტუციონალიზმის პრინციპებთან შესაბამისობაში მოდის, მნიშვნელოვანია, გავითვალისწინოთ საქართველოში დემოკრატიის განვითარების ხარისხი, პარლამენტარიზმის მწირი ტრადიციები და გამოცდილება, პარტიული სისტემის განვითარების დაბალი დონე და ამომრჩეველთა ინტერესები. სახელმწიფოს მეთაურის პირდაპირი წესით არჩევა მისი მაღალი ლეგიტიმაციის განმსაზღვრელიცაა, რაც მის მიერ არბიტრის ფუნქციების ეფექტურად შესრულებისა და ხელისუფლების შტოებს შორის ბალანსის შენარჩუნების მნიშვნელოვან წინაპირობას წარმოადგენს. ასევე, მნიშვნელოვანია პრეზიდენტის არჩევის წესი არ განვიხილოთ საპარლამენტო და ადგილობრივი თვითმმართველობის საარჩევნო სისტემისგან განყენებულად. იმის გათვალისწინებით, რომ ადგილობრივი თვითმმართველობის საარჩევნო სისტემა რეფორმას საჭიროებს და მმართველი პარტიის მიერ შემოთავაზებულ საპარლამენტო საარჩევნო სისტემის ვერსიაში მანდატების გადანაწილება არასამართლიანად ხდება, ალბათობა იმისა, რომ პრეზიდენტად არაპირდაპირი წესით სწორედ ერთი პარტიის კანდიდატი გავა, ძალიან დიდია. სწორედ ამიტომ მიგვაჩნია, რომ მნიშვნელოვანია შენარჩუნდეს პრეზიდენტის პირდაპირი არჩევის წესი“, - აღნიშნულია „საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველოს“ მიერ შემუშავებულ შენიშვნებში.

იხილეთ „საერთაშოროსო გამჭვირვალობა - საქართველოს“ შეფასების სრული ვერსია სახელმწიფო საკონსტიტუციო კომისის მუშაობის თაობაზე

[state] => 1 [sectionid] => 1 [mask] => 1 [catid] => 5 [created] => 2017-05-02 09:03:51 [created_by] => 124 [created_by_alias] => [modified] => 0000-00-00 00:00:00 [modified_by] => 0 [checked_out] => 0 [checked_out_time] => 0000-00-00 00:00:00 [publish_up] => 2017-05-02 09:03:51 [publish_down] => Never [images] => [urls] => [attribs] => big_image=../photo/2015_02/0-0NOEMB-2015/gigauri.jpg multicategory=| video_file= video_image= video_type=1 show_title= link_titles= show_intro= show_section= link_section= show_category= link_category= show_vote= show_author= show_create_date= show_modify_date= show_pdf_icon= show_print_icon= show_email_icon= language= keyref= readmore= ext_link= galerycategory=0 [version] => 1 [parentid] => 0 [subscriber] => 0 [ordering] => 1 [metakey] => [metadesc] => [access] => 0 [hits] => 0 [metadata] => robots= author= [popup] => 1493715935 [corrected] => 0 [topic_id] => -1 [facebook_share_count] => 0 [facebook_like_count] => 0 [facebook_comment_count] => 0 [google_plus_count] => 0 [aplication_title_type] => 0 [video] => [arch] => 0 [visible] => 1 [author] => Maka Chaganava [usertype] => Super Administrator [category] => პოლიტიკა [section] => IPN [slug] => 430345:eka-gigauri-parlamentis-saarchevno-sistemasa-da-prezidentis-archevis-tsesze-sakonstitucio-komisiam-chveni-rekomendaciebi-ar-gaithvalistsina-ris-gamoc-proeqts-mkhari-ar-davutcireth [catslug] => 5:politika [groups] => Public [sec_pub] => 1 [cat_pub] => 1 [audio] => [image] => [sec_access] => 0 [cat_access] => 0 [topic_title] => [rating_count] => 0 [rating] => 0 [text] => იმ მთავარ საკითხებთან მიმართებაში, რომელიც ეხება პარლამენტის საარჩევნო სისტემასა და პრეზიდენტის არჩევის წესს, ჩვენი რეკომენდაციები საკონსტიტუციო კომისიამ არ გაითვალისწინა და ზუსტად ამიტომ, კონსტიტუციის პროექტის საბოლოო ვარიანტს მხარი არ დავუჭირეთ, - ამის შესახებ „საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველოს“ აღმასრულებელმა დირექტორმა ეკა გიგაურმა სახელმწიფო საკონსტიტუციო კომისიის მუშაობის შეფასებისას განაცხადა.

ეკა გიგაურმა ხაზგასმით აღნიშნა, რომ საკონსტიტუციო კომისიის მუშაობაზე გავლენას ახდენდნენ მმართველი გუნდის წევრები, რომლებიც კონსტიტუციურ ორგანოებთან ერთად უმრავლესობას წარმოადგენდნენ.

„კომისიის შემადგენლობაში შედიოდნენ როგორც კონსტიტუციური ორგანოების წარმომადგენლები, მმართველი პარტია, ასევე საპარლამენტო და არასაპარლამენტო ოპოზიციური პარტიები, ექსპერტები და არასამთავრობო ორგანიზაციები. ცხადია, თუკი ცალკ-ცალკე შეხედავთ ამ ჯგუფებს ნახავთ, რომ არც ერთი ჯგუფი უმრავლესობით არ არის, თუმცა თუკი ჩვენ დავაჯგუფებთ მმართველი პარტიის წარმომადგენლებს კონსტიტუციურ ორგანოებთან ერთად, ვნახავთ რომ ისინი იმყოფებოდნენ უმრავლესობაში და ცხადია, ჰქონდათ საშუალება, გავლენა მოეხდინათ პროცესზე“, - განაცხადა ეკა გიგაურმა.

ორგანიზაციამ საკონსტიტუციო კომისიის მიერ შემუშავებულ საბოლოო პროექტს მხარი არ დაუჭირა, საკუთარ შენიშვნებს კი ვენეციის კომისიას გადაუგზავნის.

„საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველომ“ უარყოფითად შეაფასა პარლამენტის საარჩევნო სისტემასა და პრეზიდენტის არჩევის წესთან დაკავშირებით საკონსტიტუციო კომისიის მიერ მიღებული პროექტი. ორგანიზაციის მიერ შემუშავებული შეფასება და დასაბუთება აღნიშნულ ორ საკითხზე ასეთია:

„1. პარლამენტის საარჩევნო სისტემა

კომისიის თითქმის ყველა წევრის მიერ იქნა აღიარებული, რომ საქართველოში მოქმედი საარჩევნო სისტემა უსამართლოა, რადგან ამომრჩევლის ნება პროპორციულად არ აისახება საპარლამენტო მანდატებში. აღნიშნული სისტემის მთავარ ნაკლოვანებას სისტემის მაჟორიტარული კომპონენტი წარმოადგენდა. აქედან გამომდინარე, საკონსტიტუციო კომისიაზე მმართველმა პარტიამ წარმოადგინა შემდეგი საარჩევნო სისტემა (37-ე მუხლი):
პარლამენტის 150-ვე წევრი აირჩევა პროპორციული წესით; ნარჩუნდება 5%-იანი ბარიერი; უქმდება საარჩევნო ბლოკები; გადაუნაწილებელი მანდატები ემატება პირველ ადგილზე გასულ პარტიას.

შეფასება, დასაბუთება:

პარლამენტის საარჩევნო სისტემის ცვლილება და სრულად პროპორციულ სისტემაზე გადასვლა დადებითად უნდა შეფასდეს. საარჩევნო სისტემის შეცვლის მთავარი მიზანი მიღებული ხმების მანდატებში პროპორციულად გარდასახვის უზრუნველყოფა და დაკარგული ხმების შემცირება იყო, რისი მიღწევაც პროპორციული საარჩევნო სისტემის ფარგლებში შესაძლებელი იქნებოდა. მისასალმებელია, რომ საკონსტიტუციიო კომისიამ გაიზიარა ეს მიდგომა და წარმოადგინა ერთიანი პროპორციული საარჩევნო სისტემა, თუმცა კვლავ რჩება მნიშვნელოვანი პრობლემები:
კონსტიტუციის გადასინჯვის კანონპროექტით ყველა გადაუნაწილებელი მანდატი პირველ ადგილზე გასულ საარჩევნო სუბიექტს მიენიჭება. 5%-იანი საარჩევნო ბარიერის შენარჩუნების და ბლოკების გაუქმების ფონზე გადაუნაწილებელმა მანდატებმა, შესაძლოა, მთლიანი მანდატების 20%-ს ან მეტს მიაღწიოს. მათი მთლიანად ერთი პარტიისთვის მინიჭება კვლავ არსებით დისპროპორციას წარმოქმნის მიღებულ ხმებსა და მანდატებს შორის, რითაც ვერ აღმოიფხვრება მოქმედი შერეული საარჩევნო სისტემის მთავარი ნაკლოვანება.

ჩვენი აზრით, აუცილებელია, მორჩენილი მანდატები პოლიტიკურ სუბიექტებს შორის თანაბრად გადანაწილდეს. უმრავლესობის მიერ გადაუნაწილებელი მანდატების მთლიანად პირველ ადგილზე გასული პარტიისათვის გადაცემის არგუმენტად დასახელებული იყო კრიზისის თავიდან აცილება, რომელიც შესაძლებელია წარმოიშვას კოალიციური მთავრობის შექმნასთან დაკავშირებული პრობლემებით. ამ რისკების გასანეიტრალებლად კომისიის წევრთა ნაწილის მიერ შეთავაზებული იყო ორი ალტერნატიული ვარიანტი. პირველი ვარიანტი გულისხმობდა საარჩევნო ბარიერის 3%-მდე დაწევას და გაუნაწილებელი მანდატების პროპორციულად ყველა პარტიაზე გადანაწილებას. მეორე ალტერნატივით უნდა განსაზღვრულიყო პირველ ადგილზე გასული პარტიისთვის მიცემული გადაუნაწილებელი მანდატების რაოდენობრივი ზედა ზღვარი, რაც მთავრობის ფორმირებისათვის იქნებოდა საკმარისი. ამ შემთხვევაშიც შეთავაზებული იყო საარჩევნო ბარიერის 3%-მდე დაწევა, რათა ბლოკების გაუქმების ფონზე, პარტიებს ჰქონდეთ არჩევნებში ბარიერის გადალახვის მეტი შესაძლებლობა და, შესაბამისად, მცირე დარჩეს გადაუნაწილებელი მანდატების რაოდენობა. აღნიშნული ქმედებით მიღწეული იქნებოდა მეტი წარმომადგენლობითობა პარლამენტში. არც ერთი ალტერნატიული წინადადება საარჩევნო სისტემასთან დაკავშირებით კომისიის მიერ არ იქნა გაზიარებული.

ყოველივე აღნიშნული მნიშვნელოვნად აკნინებს პროპორციულ სისტემაზე გადასვლის შედეგად მიღებულ სარგებელს და აქტუალურად ტოვებს საარჩევნო სისტემის რეფორმის საკითხს.

2. პრეზიდენტის არჩევის წესი

მოქმედი კონსტიტუციით (70-ე მუხლი) საქართველოს პრეზიდენტი აირჩევა საყოველთაო, თანასწორი და პირდაპირი საარჩევნო უფლების საფუძველზე ფარული კენჭისყრით 5 წლის ვადით.

საკონსტიტუციო კომიის მიერ შემოთავაზებული ვერსიით (50-ე მუხლი), უქმდება პრეზიდენტის პირდაპირი არჩევის წესი და ის არაპირდაპირ, საარჩევნო კოლეგიის მიერ აირჩევა. კოლეგიაში შედის სამასი ხმოსანი, მათ შორის, საქართველოს პარლამენტის და აფხაზეთისა და აჭარის ავტონომიური რესპუბლიკების უმაღლესი წარმომადგენლობითი ორგანოების ყველა წევრი. სხვა ხმოსნებს საქართველოს ცენტრალური საარჩევნო კომისიის მიერ ორგანული კანონის საფუძველზე პროპორციული გეოგრაფიული წარმომადგენლობის პრინციპის დაცვითა და ადგილობრივი თვითმმართველობის პროპორციული წესით ჩატარებული არჩევნების შედეგების გათვალისწინებით განსაზღვრული კვოტების შესაბამისად ადგილობრივი თვითმმართველობის წარმომადგენლობითი ორგანოების შემადგენლობიდან ასახელებენ შესაბამისი პოლიტიკური პარტიები.
აღნიშნული ცვლილება ძალაში შევა 2018 წელს პირდაპირი წესით არჩეული პრეზიდენტის მიერ ფიცის დადების შემდეგ, შესაბამისად, ამ ცვილებების ამოქმედება 2023 წლისთვის არის გათვალისწინებული.

შეფასება, დასაბუთება:

მიუხედავად იმისა, რომ პრეზიდენტის არაპირდაპირი არჩევის წესი, განსაკუთრებით საპარლამენტო მმართველობის პირობებში, კონსტიტუციონალიზმის პრინციპებთან შესაბამისობაში მოდის, მნიშვნელოვანია, გავითვალისწინოთ საქართველოში დემოკრატიის განვითარების ხარისხი, პარლამენტარიზმის მწირი ტრადიციები და გამოცდილება, პარტიული სისტემის განვითარების დაბალი დონე და ამომრჩეველთა ინტერესები. სახელმწიფოს მეთაურის პირდაპირი წესით არჩევა მისი მაღალი ლეგიტიმაციის განმსაზღვრელიცაა, რაც მის მიერ არბიტრის ფუნქციების ეფექტურად შესრულებისა და ხელისუფლების შტოებს შორის ბალანსის შენარჩუნების მნიშვნელოვან წინაპირობას წარმოადგენს. ასევე, მნიშვნელოვანია პრეზიდენტის არჩევის წესი არ განვიხილოთ საპარლამენტო და ადგილობრივი თვითმმართველობის საარჩევნო სისტემისგან განყენებულად. იმის გათვალისწინებით, რომ ადგილობრივი თვითმმართველობის საარჩევნო სისტემა რეფორმას საჭიროებს და მმართველი პარტიის მიერ შემოთავაზებულ საპარლამენტო საარჩევნო სისტემის ვერსიაში მანდატების გადანაწილება არასამართლიანად ხდება, ალბათობა იმისა, რომ პრეზიდენტად არაპირდაპირი წესით სწორედ ერთი პარტიის კანდიდატი გავა, ძალიან დიდია. სწორედ ამიტომ მიგვაჩნია, რომ მნიშვნელოვანია შენარჩუნდეს პრეზიდენტის პირდაპირი არჩევის წესი“, - აღნიშნულია „საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველოს“ მიერ შემუშავებულ შენიშვნებში.

იხილეთ „საერთაშოროსო გამჭვირვალობა - საქართველოს“ შეფასების სრული ვერსია სახელმწიფო საკონსტიტუციო კომისის მუშაობის თაობაზე

[parameters] => JParameter Object ( [_raw] => show_noauth=0 show_title=1 link_titles=1 show_intro=1 archivelimit=5 archivename=არქივის სხვა სტატიები archivecatname=ამ კატეგორიის არქივი notfoundtext=სტატიები არ მოიძებნა. show_section=0 link_section=0 show_category=1 link_category=1 show_author=0 show_create_date=1 show_modify_date=0 show_item_navigation=0 show_readmore=1 show_vote=0 show_icons=1 show_pdf_icon=0 show_print_icon=1 show_email_icon=0 show_hits=0 feed_summary=0 filter_tags= filter_attritbutes= archcats=39|6|10|9|13|5|7|12|11|8|14|82 archtoday=0 hour=09:00 autoarchive=1 autoarchivereset=1 [_xml] => [_elements] => Array ( ) [_elementPath] => Array ( [0] => /var/www/html/ge/libraries/joomla/html/parameter/element ) [_defaultNameSpace] => _default [_registry] => Array ( [_default] => Array ( [data] => stdClass Object ( [show_noauth] => 0 [show_title] => 1 [link_titles] => 1 [show_intro] => 1 [archivelimit] => 5 [archivename] => არქივის სხვა სტატიები [archivecatname] => ამ კატეგორიის არქივი [notfoundtext] => სტატიები არ მოიძებნა. [show_section] => 0 [link_section] => 0 [show_category] => 1 [link_category] => 1 [show_author] => 0 [show_create_date] => 1 [show_modify_date] => 0 [show_item_navigation] => 0 [show_readmore] => 1 [show_vote] => 0 [show_icons] => 1 [show_pdf_icon] => 0 [show_print_icon] => 1 [show_email_icon] => 0 [show_hits] => 0 [feed_summary] => 0 [filter_tags] => [filter_attritbutes] => [archcats] => Array ( [0] => 39 [1] => 6 [2] => 10 [3] => 9 [4] => 13 [5] => 5 [6] => 7 [7] => 12 [8] => 11 [9] => 8 [10] => 14 [11] => 82 ) [archtoday] => 0 [hour] => 09:00 [autoarchive] => 1 [autoarchivereset] => 1 [show_description] => 0 [num_desc_words] => 10 [show_description_image] => 0 [num_leading_articles] => 0 [num_intro_articles] => 20 [num_columns] => 1 [num_links] => 0 [anable_ads] => 0 [zone] => 49 [url] => http://videoads.ambebi.ge/ [advertpos] => 0 [advertstatus] => 0 [oadvertpos] => 0 [oadvertstatus] => 0 [orderby_sec] => rdate [multi_column_order] => 0 [show_pagination] => 2 [show_pagination_results] => 0 [show_feed_link] => 0 [show_page_title] => 1 [menu_image] => -1 [secure] => 0 [page_title] => პოლიტიკა [page