7 წლის ანა­ნო იმ დღე­საც ჩვე­უ­ლებრი­სა­მებრ წა­ვი­და სკო­ლა­ში. დუმ­და და ვე­რა­ვინ შე­ატყო, რომ მა­მის ძა­ლა­დობის მსხვერ­პლი იყო. მი­სი შე­შუ­პებული თვა­ლები და დაღ­ლი­ლი სახე უძი­ლობით ახსნეს. მხოლოდ რამ­დე­ნი­მე გაკ­ვე­თი­ლის შემ­დეგ გა­მოტყდა, რომ თა­ვი ტკი­ო­და. სწო­რედ მა­შინ გა­ი­გეს ანა­ნოს ოჯახური კონ­ფლიქ­ტის შე­სახებ.

რო­გორც გო­გო­ნა ჰყვება, მა­მამ (რო­მელ­საც ფსი­ქი­კუ­რი პრობლე­მები აქვს) დე­დის და­ტო­ვებული ოთხი ლა­რის გა­მო სას­ტი­კად ცე­მა.

ანა­ნო მა­მას­თან ერ­თად მარ­ტო ცხოვ­რობდა და ძა­ლა­დობის პი­რის­პი­რაც მარ­ტო აღ­მოჩ­ნდა. დე­და მა­მის რჩე­ვით სა­მუ­შა­ოდ საზ­ღვარ­გა­რეთ იყო წა­სუ­ლი.

მიუხედა­ვად მომხდა­რი­სა, კლა­სის დამ­რი­გებელი ამბობს, რომ მას ანა­ნო­ზე ძა­ლა­დობის კვა­ლი არას­დროს შე­უმ­ჩნე­ვია, თუ არ ჩავ­თვლით იმას, რომ ბავ­შვი განსხვა­ვებულ ხასი­ათს ავ­ლენ­და, ჯიუ­ტი იყო და შე­ეძ­ლო გაკ­ვე­თი­ლის მიმ­დი­ნა­რეობის დროს ოთახიდან ყოველ­გვა­რი ნებარ­თვის გა­რე­შე გა­სუ­ლიყო.

„ჩემ­თვი­საც მო­უ­ლოდ­ნე­ლი აღ­მოჩ­ნდა ეს ამბავი, რად­გან, მიუხედა­ვად იმი­სა, რომ ბავ­შვი მა­მას­თან მარ­ტო ცხოვ­რობდა, ყოველ­თვის მო­წეს­რი­გებული და­დი­ო­და. ყურად­ღებას აქ­ცევ­და და  არც სკო­ლას აც­დე­ნი­ნებდა. ანა­ნომ ერთხელ ისიც მითხრა, რომ მა­მამ ლობია­ნი გა­მო­უცხო და ანა­ნო და­ა­წე­რა. ვერ ვიტყვი რა მოხდა. ოჯახში ძა­ლა­დობის ფაქ­ტებზე დე­და­საც არ უსაუბრია და სახლში რა ხდებოდა, ნამ­დვი­ლად ვერ გა­ვი­გებდი, თუ ძა­ლა­დობის შემთხვე­ვები იყო, დე­დას ბავ­შვი მო­ძა­ლა­დე მა­მას­თან არ უნ­და და­ე­ტო­ვებინა.“

ოჯახში არ­სებულ ძა­ლა­დობაზე დაგ­ვი­ა­ნებით საუბრობს ანა­ნოს დე­დაც ე.პ. რო­მე­ლიც, რო­გორც ირ­კვე­ვა  ძა­ლა­დობის მსხვერ­პლი წლების გან­მავ­ლობაში იყო.

„მე­უღ­ლე ჩემ­ზე მუდ­მი­ვად ძა­ლა­დობდა. ბავ­შვის მი­მართ კი ასე­თი აგ­რე­სია არას­დროს გა­მო­უვ­ლე­ნია. შე­იძ­ლება, ეყვი­რა და მსუბუქად და­ე­საჯა,  მაგ­რამ ცე­მით არას­დროს უცე­მია. ასე რომ ყოფი­ლიყო, მას­თან რო­გორ დავ­ტო­ვებდი?! სამ­წუხაროდ, ჩე­მი შვი­ლი ძა­ლა­დობის პი­რის­პირ და­უც­ვე­ლი აღ­მოჩ­ნდა. მე­უღ­ლეს ფსი­ქი­კუ­რი პრობლე­მა აქვს, მაგ­რამ „თეთ­რი ბილე­თი“ თუ ჰქონ­და, არ ვი­ცო­დი და ახლა გა­ვი­გე.“

მომხდა­რი, შე­სახებ სკო­ლამ სო­ცი­ა­ლუ­რი მომ­სახურების სა­ა­გენ­ტოს და სა­პატ­რუ­ლო პო­ლი­ცი­ას იმ დღეს­ვე აც­ნობა. ბავ­შვი მა­მი­დას­თან გა­დაიყვა­ნეს, მა­მა­ზე კი შე­მა­კა­ვებელი ორ­დე­რი გა­ი­ცა.

შემთხვე­ვის სიმ­ძი­მის მიუხედა­ვად, ფსი­ქი­კუ­რი პრობლე­მის მქო­ნე მშობლის შე­საბამის და­წე­სებულებაში გა­დაყვა­ნაც არ  მომხდა­რა. რო­გორც აღ­ვნიშ­ნეთ, ერ­თა­დერ­თი შეზ­ღუდ­ვა, რაც მა­მას და­უ­წეს­და, მას­ზე გა­მო­წე­რი­ლი შე­მა­კა­ვებელი ორ­დე­რია. თუმ­ცა, თუ გა­ვით­ვა­ლის­წი­ნებთ მო­ძა­ლა­დის ჯან­მრთე­ლობის მდგო­მა­რეობას, შე­მა­კა­ვებელი ორ­დე­რი მის­თვის დაბრკო­ლება ვერ იქ­ნება და შე­საძ­ლოა, ბავ­შვზე ძა­ლა­დობის ფაქ­ტი ისევ გან­მე­ორ­დეს, რის ალბათობასაც ანა­ნოს მა­მი­დის ნა­ამბობიც ამყარებს. რო­გორც მო­ძა­ლა­დის და ჰყვება, ოჯახიდან დე­დას­თან ერ­თად ძმის მი­ერ მათ­ზე არა­ერთხელ განხორ­ცი­ე­ლებული ძა­ლა­დობის გა­მო წა­ვი­და.

შე­მა­კა­ვებელი ორ­დე­რი რომ უსაფრთხოების გა­რან­ტია არ არის, ადას­ტუ­რებს ანა­ნოს დე­და ე.პ. რო­გორც იგი ამბობს, სკო­ლა­ში წას­ვლი­სას გზად მე­უღ­ლის სახლთან უხდებათ გავ­ლა, რაც მათ­თვის  საფრთხეს წარ­მო­ად­გენს.

რო­გორც ე.პ. აღ­ნიშ­ნავს, მომხდა­რის შემ­დეგ მას­თან პო­ლი­ცია აღარ მი­სუ­ლა, თუმ­ცა, ბოლო გა­მო­ძახებისას პატ­რულ­მა უთხრა, რომ შო­რი­დან ადევ­ნებენ თვალს და რის­კების თა­ვი­დან ასა­ცი­ლებლად მათ ამბავ­საც ეც­ნობიან, რაც დე­და-შვი­ლის­თვის და­მამ­შვი­დებელ ფაქ­ტო­რი მა­ინც არ არის.

„შე­მა­კა­ვებელი ორ­დე­რი გა­მო­ი­წე­რა, მაგ­რამ თავს უსაფრთხოდ ვერ გვრძნობ. მე­ში­ნია, გზა­ში არ დაგვხვდეს და ჩემ­მა შვილ­მა კი­დევ არ მი­ი­ღოს ტრავ­მვა. ძა­ლა­დობა მას შემ­დე­გაც კი გან­მე­ორ­და, რაც საქ­მე­ში პო­ლი­ცია ჩა­ერ­თო. სახლში ბავ­შვის ნივ­თების წა­მო­სა­ღებად რომ მი­ვე­დი, მიუხედა­ვად სა­სა­მარ­თლოს ნებარ­თვი­სა, ნივ­თების წა­მო­ღების უფ­ლება არ მომ­ცა და ჩხუბი და­მიწყო. პო­ლი­ცია გა­მო­ვი­ძახე, ვიდ­რე ისი­ნი მო­ვიდ­ნენ, ჩე­მი ქმა­რი უკ­ვე სახლში აღარ იყო. პო­ლი­ცი­ამ მითხრა, რომ შო­რი­დან იგებენ ჩვენს ამბავს, ესეც კარ­გია, მაგ­რამ მარ­ტო რო­ცა ვიქ­ნები, როგ­რო მო­ვიქ­ცე? რო­გორც გითხარით, ჩემს მი­მართ ხში­რად ძა­ლა­დობდა. რამ­დე­ნი­მე წლის წინ დავ­შორ­დი, მაგ­რამ ანა­ნოს დაჟინებული თხოვ­ნის გა­მო ისევ შე­ვუ­რიგ­დი. თუმ­ცა, რას წარ­მო­ვიდ­გენ­დი, რომ ძა­ლა­დობის მსხვერ­პლი ჩემს შემ­დეგ ჩე­მი შვი­ლიც გახდებოდა.“

***

არის თუ არა  კა­ნო­ნით  გათ­ვა­ლის­წი­ნებული ზო­მები საკ­მა­რი­სი ოჯახურ ძა­ლა­დობას­თან საბრძოლ­ვე­ლად და რა­ტომ ვერ ახერხებს სახელ­მწი­ფო ძა­ლა­დობის მსხვერ­პლის ეფექ­ტუ­რად დაც­ვას?

ერ­თა­დერ­თი ბერ­კე­ტი, რაც სახელ­მწი­ფოს რე­ა­ლუ­რად აქვს, შე­მა­კა­ვებელი და დამ­ცა­ვი ორ­დე­რებია, რაც თა­ვის მხრივ ძა­ლა­დობის მსხვერ­პლთა და თვითმხილ­ველ­თა თქმით, ძა­ლა­დობის აღ­საკ­ვე­თად საკ­მა­რი­სი არ არის. მარ­თა­ლია, შე­მა­კა­ვებელი ორ­დე­რი მო­ძა­ლა­დეს კა­ნო­ნის ფარ­გლებში ძა­ლა­დობის მსხვერ­პლთან მიახლო­ვებას  უკ­რძა­ლავს, თუმ­ცა, ის, რო­გორც აკ­რძალ­ვა, მა­ინც ვერ იქ­ნება გა­რან­ტი ბავ­შვის და­ცუ­ლობისა. სამ­წუხაროდ, გან­მე­ო­რების შემთხვე­ვა­ში ძა­ლა­დობა, შე­საძ­ლოა, სა­ვა­ლა­ლო აღ­მოჩ­ნდეს.

ქა­ლაქ­ში ასე­ვე თავ­შე­საფ­რების პრობლე­მაც არ­სებობს, რომ­ლის შე­სახებაც პე­და­გო­გები და რი­გი­თი მო­ქა­ლა­ქეები საუბრობენ.

შე­ვე­ცა­დეთ, თავ­შე­საფ­რებში არ­სებულ მდგო­მა­რეობას ად­გილ­ზე გავ­ცნობოდით, მაგ­რამ სო­ცი­ა­ლუ­რი მომ­სახურების სა­ა­გენ­ტოს მი­ერ მო­წო­დებულ მი­სა­მარ­თებზე თავ­შე­საფ­რები ვერ ვი­პო­ვეთ.

რო­გორც მე­ურ­ვეობა-მზრუნ­ვე­ლობის იმე­რე­თის რე­გი­ო­ნუ­ლი საბჭოს თავმჯდო­მა­რე ნა­თია წივ­წი­ვა­ძე საუბრობს, სახელ­მწი­ფოს მი­ზა­ნია ბავ­შვი ოჯახურ გა­რე­მო­ში იზ­რდებოდეს, რის­თვი­საც მაქ­სი­მა­ლუ­რად ცდი­ლობს, პრობლე­მა ნაკ­ლებად  მძი­მე მე­ქა­ნიზ­მებით და­ა­რე­გუ­ლი­როს.

„ყვე­ლა­ნა­ი­რად ვცდი­ლობთ, ბავ­შვი ბიო­ლო­გი­ურ მშობლებთან დარ­ჩეს, მხოლოდ უკი­დუ­რეს შემთხვე­ვა­ში ხდება სახელ­მწი­ფო მზრუნ­ვე­ლობაში გა­დაყვა­ნა. მო­ძა­ლა­დის მი­მართ შე­საბამი­სი ღო­ნის­ძიებები ტარ­დება, რაც უფ­ლების შეზ­ღუდ­ვით გა­მოიხატება.

ამის პა­რა­ლე­ლუ­რად, ძა­ლა­დობის მსხვერ­პლზე მო­ნი­ტო­რინგს ვაგ­რძე­ლებთ. თუ პი­რი გა­და­ლახავს ორ­დე­რით და­წე­სებულ ვალ­დებულებას, მოქ­მე­დებას იწყებს დამ­ცა­ვი ორ­დე­რი. მხარეების (მშობლები) მი­ერ  ურ­თი­ერ­თობის აღ­დგე­ნის შემთხვე­ვა­ში, დამ­ცა­ვი ორ­დე­რი უქ­მდება,“ - ამბობს სო­ცი­ა­ლუ­რი მომ­სახურების სა­ა­გენ­ტოს იმე­რე­თის რე­გი­ო­ნუ­ლი  სა­კო­ორ­დი­ნა­ციო ცენ­ტრის უფ­რო­სის მო­ად­გი­ლე, მე­ურ­ვეობა-მზრუნ­ვე­ლობის იმე­რე­თის რე­გი­ო­ნუ­ლი საბჭოს თავმჯდო­მა­რე ნა­თია წივ­წი­ვა­ძე.

***

კა­ნონ­ში არ­სებულ ხარ­ვე­ზებთან ერ­თად მნიშ­ვნე­ლო­ვან ფაქ­ტორს სა­მო­ქა­ლა­ქო გა­ნათ­ლების პრობლე­მა წარ­მო­ად­გენს. მშობლის ან მე­ურ­ვის უმე­ტე­სობა ვერ აც­ნობიე­რებს, რომ ყურის აწე­ვა, ყვი­რი­ლი და მსუბუქად ცე­მა ძა­ლა­დობაა და რომ ამით ბავ­შვის დის­კრი­მი­ნა­ცია ხდება. რო­გორც მო­ძა­ლა­დეები, ასე­ვე მსხვერ­პლები, ძა­ლა­დობის ფაქ­ტებს უმე­ტე­სად ოჯახის იმიჯის შე­საძ­ლო შე­ლახვის მო­ტი­ვით მა­ლა­ვენ.ჯ

***

ძა­ლა­დობამ 7 წლის ანა­ნო­ზეც და­ტო­ვა კვა­ლი. დე­დის თქმით, ანა­ნო უფ­რო ჩა­კე­ტი­ლი და აგ­რე­სი­უ­ლი გახდა. არ საუბრობს, ყვე­ლაფ­რის ეში­ნია და ყვე­ლა­ფერ­ზე ტი­რის.

მას­თან ახლა ფსი­ქო­ლო­გი მუ­შაობს. ანა­ნოს და დე­და­მისს წა­სას­ვლე­ლი არ­სად აქვთ, ამი­ტომ, აპი­რებენ თავ­შე­საფ­რით ისარ­გებლონ. დე­დას იმე­დი აქვს, რომ მო­მა­ვალ­ში სა­მუ­შა­ოს იპო­ვის და შვი­ლის გაზ­რდას და­მო­უ­კი­დებლად შეძ­ლებს.

ანა­ნოს დე­დას­თან ერ­თად სკო­ლა­ში შევხვდი. ერ­თი შეხედ­ვი­თაც გა­მო­არ­ჩევთ სხვა ბავ­შვების­გან - ჩუ­მად არის, გა­რიყულად დგას და თავ­დახრი­ლია. თით­ქოს სა­კუ­თა­რი მა­მის მი­ერ განხორ­ცი­ე­ლებულ­მა ძა­ლა­დობამ მას­ზე სა­მუ­და­მო და­ღი და­ტო­ვა და არას­რულ­ფა­სოვ­ნების კომ­პლექ­სი გა­უ­ჩი­ნა, ამი­ტომ ბავ­შვი, რო­მელ­მაც წლების წინ დე­დას გა­შო­რებულ მე­უღ­ლეს­თან შე­რი­გება მა­მი­სად­მი უსაზ­ღვრო სიყვა­რუ­ლის გა­მო სთხოვა, დღეს მა­მას სა­ერ­თოდ აღარ ახსე­ნებს. ერ­თა­დერ­თი, რა­საც ახლა გრძნობს, მხოლოდ ში­შია, ში­ში საყვა­რე­ლი მა­მის­გან და­უც­ვე­ლობის.