საქართველოს ყოფილი პრეზიდენტი მიხეილ სააკაშვილი სანდრო გირგვლიანის საქმეზე სისხლის სამართლებრივ პახუსისგებაში მიეცა. მიხეილ სააკაშვილს პროკურატურა დანაშაულში ჩართული მაღალი თანამდებობის პირებისათვის ხელის დაფარებაში სდებს ბრალს.
როგორც მთავარ პროკურატურაში გამართულ ბრიფინგზე პროკურორმა კოკა კაციტაძემ განაცხადა, სანდრო გირგვლიანის რეზონანსულ საქმეზე დანაშაულში ჩართული მაღალი თანამდებობის პირებისათვის ხელის დაფარების მიზნით, ექსპრეზიდენტი მიხეილ სააკაშვილი, იმდროინდელი შსს მინისტრის - ვანო მერაბიშვილის, მაღალჩინოსნების - დათა და ბაჩო ახალაიების, გენერალური პროკურორი კორდინირებულად და ურთიერთშეთანხმებით დანაშაულებრივი გეგმის შესაბამისად მოხდა.
კერძოდ, პროკურატურის ინფორმაციით, ამ ფაქტის გახმაურების და საზოგადოების მღელვარების გამო, საქმით საქართველოს პრეზიდენტი მიხეილ სააკაშვილი დაინტერესდა. ვინაიდან დანაშაულში დავით ახალაიას ორგანიზატორობის, შსს მაღალი თანამდებობის პირების მონაწილეობის და მინისტრის მეუღლის - თამარ მერაბიშვილის დანაშაულთან შემხებლობის საჯაროდ გამჟღავნება ხელისუფლების რეიტინგსა და ავტორიტეტზე უარყოფითად აისახებოდა და ვანო მერაბიშვილისა და დათა ახალაიას პოლიტიკური და სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობის საკითხი დადგებოდა.
„აღნიშნული საფრთხეების თავიდან ასაცილებლად, საქართველოს პრეზიდენტის მიხეილ სააკაშვილის, შს მინისტრის ივანე მერაბიშვილის, სად-ის უფროსის ბაჩანა ახალაიას და მისი ძმის კონსტიტუციური უსაფრთხოების დეპარტამენტის უფროსის დავით ახალაიას მიერ ურთიერთშეთანხმებულად დაიგეგმა და მათზედ დაქვემდებარებული სახელმწიფო უწყებების გამოყენებით განხორციელდა დანაშაულებრივი ქმედებები ალექსანდრე გირგვლიანის მიმართ ჩადენილი დანაშაულის დასაფარად, სისხლის სამართლის საქმის ფალსიფიკაციის და საზოგადოების შეცდომაში შესაყვანად,“ - განაცხადეს პროკურატურაში.
პროკურატურის ინფორმაციით, გენერალურ პროკურატურაში გამართულ შეხვედრაზე გადაწყდა, რომ დანაშაულში მონაწილე დაბალი რანგის თანამდებობის პირებთან ერთად პასუხისგებაში უნდა მიცემულიყო შსს-ს ერთ-ერთი მაღალჩინოსანი გერონტი ალანია.
„სხვა მაღალი რანგის თანამდებობის პირები კი აცილებულ იქნებოდნენ პასუხისმგებლობისაგან. ამასთან დავით ახალაიას შეჰპირდა, რომ პასუხისგებაში მიცემულ პირებს შეიწყალებდა მათი მსჯავრდების შემდეგ,“ - განაცხადა კაციტაძემ და დასძინა, რომ 2008 წლის 24 ნოემბერს სააკაშვილმა, ბოროტად გამოიყენა რა მისი სამსახურებრივი უფლებამოსილება, გირგვლიანის საქმეზე მსჯავრდებულები შეიწყალა. პროკურატურის ცნობით, საქმეზე გამოძიება სამსახურებრივი უფლებამოსილების ბოროტად გამოყენების მუხლით გრძელდება.
სისტემური დანაშაული
პროკურატურის ინფორმაციით, ადამიანის უფლებათა ევროპული სასამართლოს მიერ საქართველოსთვის მიცემული რეკომენდაციების საფუძველზე ჩატარებული გამოძიების შედეგად დადგენილია, რომ საქმე გვაქვს სისტემურ დანაშაულთან.
„კერძოდ, ივანე მერაბიშვილი, რომელმაც დადასტურებულად იცოდა, რომ დანაშაულში იმხილებოდნენ შინაგან საქმეთა სამინისტროს თანამშრომლები, საქმესთან შემხებლობა ჰქონდა მის მეუღლეს თამარ მერაბიშვილს და დანაშაულის ორგანიზატორი იყო დავით ახალაია, ვალდებული იყო უზრუნველყო დამოუკიდებელი და მიუკერძოებელი გამოძიება, მაგრამ მიუხედავად ამისა, მან საქმის გამოძიების ხელმძღვანელობა დაავალა თავად დანაშაულის ორგანიზატორს დავით ახალაიას“ - განაცხადა გენერალური პროკურატურის პრესსპიკერმა.
გამოძიების ინფორმაციით, გენერალურ პროკურატურაში გამართულ შეხვრედაზე, რომელიც შეეხებოდა გირგვლიანის საქმეზე პასუხისგებაში მისაცემ პირთა განსაზღვრას, გადაწყდა, რომ დამნაშავეთა დასჯის მზარდი საზოგადოებრივი მოთხოვნილების დაკმაყოფილების მიზნით, დანაშაულში მონაწილე დაბალი რანგის თანამდებობის პირებთან ერთად პასუხისგებაში უნდა მიცემულიყო შინაგან საქმეთა სამინისტროს ერთ-ერთი მაღალჩინოსანიც გერონტი ალანია. ამ გზით დავით ახალაია და ამ დანაშაულთან კავშირში მყოფი სხვა მაღალი თანამდებობის პირები აცილებულ იქნებოდნენ პასუხისმგებლობისაგან.
„გენერალურ პროკურატურაში მიღებული გადაწყვეტილების შემდეგ, იმავე დღეს, მიხეილ სააკაშვილთან გაიმართა შეხვედრა, რომელიც ასევე შეეხებოდა გირგვლიანის საქმეზე პასუხისგებაში მისაცემ პირთა საკითხის გადაწვეტას და მსჯავრდების შემდგომ სასჯელის მოხდისგან შეწყალებით ვადამდე განთავისუფლებას. მიხეილ სააკაშვილმა დავით ახალაიას უთხრა, რომ გირგვლიანის საქმით გამოწვეული საზოგადოებაში არსებული მზარდი მღელვარების ჩასაცხრობად, რამდენიმე დაბალი რანგის თანამდებობის პირთან ერთად პასუხისგებაში უნდა მიცემულიყო კონსტიტუციური უსაფრთხოების დეპარტამენტის მაღალჩინოსანი გერონტი ალანიაც, სხვა მაღალი რანგის თანამდებობის პირები კი აცილებულ იქნებოდნენ პასუხისმგებლობისაგან. ამასთან დავით ახალაიას შეჰპირდა, რომ პასუხისგებაში მიცემულ პირებს შეიწყალებდა მათი მსჯავრდების შემდეგ“ - ნათქვამია გენერალური პროკურატურის განცხადებაში.
2008 წლის 24 ნოემბერს, საქართველოს იმჟამინდელმა პრეზიდენტმა, მიხეილ სააკაშვილმა, ბოროტად გამოიყენა რა მისი სამსახურებრივი უფლებამოსილება, დავით ახალაიასათვის წინასწარ მიცემული უკანონო დაპირების შესაბამისად, შეწყალების კომისიის გვერდის ავლით, შეიწყალა და საპატიმრო სასჯელები გაუნახევრა მსჯავრდებულებს გერონტი ალანიას, ალექსანდრე ღაჭავას, მიხეილ ბიბილურიძესა და ავთანდილ აფციაურს, რის შემდეგაც მათ მიმართ შესაძლებელი გახდა ვადამდე პირობით გათავისუფლების სამართლებრივი მექანიზმის გამოყენება და ისინი გათავისუფლდნენ სასჯელის მოხდისგან დაპატიმრებიდან 3 წლისა და 9 თვის შემდეგ.
როგორც პროკურატურა აღნიშნავს, სანდრო გირგვლიანის მიმართ ჩადენილი დანაშაულისათვის მსჯავრდებული პირები სასჯელის მოხდის პერიოდში, ბაჩანა ახალაიას ძალისხმევით, წინასწარი დაპირების შესაბამისად, სარგებლობდნენ კანონით აკრძალული შეღავათებით. გარდა ამისა, მათ დანაშაულის რეალური გარემოებების, აგრეთვე აღნიშნულ დანაშაულში დავით ახალაიასა და შინაგან საქმეთა სამინისტროს სხვა თანამშრომლების დაფარვის სანაცვლოდ, ეტაპობრივად გადაეცათ თითოეულს 100 000 აშშ დოლარი.
გამოძიება მიიჩნევს, რომ სახელმწიფო ხელისუფლების სხვადასხვა განშტოებების ერთობლივმა და ურთიერთშეთანხმებული დანაშაულებრივი მოქმედებების გამო, რასაც სათავეში ედგა საქართველოს პრეზიდენტი მიხეილ სააკაშვილი, სანდრო გირგვლიანის საქმეზე არ განხორციელდა მართლმსაჯულება, მოხდა საქმის რეალური გარემოებების ფალსიფიკაცია და დავით ახალაიას და სხვათა სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობისაგან აცილება.
„სანდრო გირგვლიანის საქმეში მიხეილ სააკაშვილის შესახებ ორი ჩვენებაა“
როგორც მიხეილ სააკაშვილის ადვოკატი ამბობს, სანდრო გირგვლიანის საქმეში ყოფილი პრეზიდენტის წინააღმდეგ სარწმუნო მტკიცებულებები არ არსებობს. საქმეში მხოლოდ ორი მოწმის ჩვენებაა, რომელიც მიხეილ სააკაშვილს შეეხება.
„რაც შეეხება საქმის მასალებს, რომელიც მიხეილ სააკაშვილს ეხება - ეს არის ოლეგ მელნიკოვის ჩვენება, რომელიც არ არის პირდაპირი, ეს არის ირიბი ჩვენება. ოლეგ მელნიკოვს პრეზიდენტთან პირდაპირი შეხება არ ჰქონია და იგი აცხადებს, თითქოს დათა ახალაიამ მას უთხრა, რომ პრეზიდენტი შეწყალების გამოყენებას დაჰპირდა. ხოლო მეორე ჩვენება გახლავთ ირაკლი ოქრუაშვილის ჩვენება, რომელიც მიხეილ სააკაშვილის საქმეებში მორიგე მოწმედ გვევლინება. რამდენიმე საქმეში აქვს ჩვენება მიცემული. სააკაშვილის წინააღმდეგ ერთგულად აძლევს ჩვენებებს, რა საქმეზეც არ უნდა დაიბარონ. ისიც საუბრობს, თითქოს პრეზიდენტმა მას უთხრა, რომ შეწყალებასთან დაკავშირებით შეთანხმებული იყვნენ. ალბათ, ობიექტური დამკვირვებელი დამეთანხმება, რომ ირაკლი ოქრუაშვილის ჩვენებას სერიოზულად ვერ განვიხილავთ, ვინაიდან მას ბრალდებულის მიმართ პირადი დაინტერესება აქვს, ხოლო მელნიკოვის ჩვენება რამდენად სარწმუნო შეიძლება იყოს, ეს საზოგადოებამ განსაჯოს,“ - აღნიშნა ადვოკატმა.
„სასამართლო გაოგნებულია...“
სანდრო გირგვიანის საქმეზე არსებობს სტრასბურგის ადამიანის უფლებათა სასამართლოს გადაწყვეტილება. სტრასბურგის სასამართლომ დააკმაყოფილა საქართველოს მთავრობის წინააღმდეგ გირგვლიანის ოჯახის სარჩელი და განაცხადა, რომ სანდრო გირგვლიანის მკვლელობის საქმის გამოძიებას „აშკარად აკლდა საჭირო დამოუკიდებლობა, მიუკერძოებლობა, ობიექტურობა და საფუძვლიანობა“.
სასამართლომ ყველა დონეზე განხორციელებული საგამოძიებო პროცესი გააკრიტიკა და განაცხადა, რომ მას „აშკარად აკლდა“ მიუკერძოებლობა. სასამართლომ აღნიშნა, რომ „ის გაოგნებულია იმ ფაქტის გამო, რომ არც პროკურატურა და არც ადგილობრივი სასამართლოები არ შეეცადნენ გაერკვიათ“ საქმის რამდენიმე ძირითადი გარემოება.
„ხელისუფლების მიერ ამგვარი შერჩევითი მიდგომა სასამართლოსთვის მიუღებელია, რადგანაც იმისათვის, რომ გამოძიება ეფექტური იყოს, მისი დასკვნები ყოველთვის უნდა ეფუძნებოდეს ყველა შესაბამისი ელემენტის ღრმა, ობიექტურ და მიუკერძოებელ ანალიზს“ – ნათქვამია განაჩენში. სასამართლომ ასევე განაცხადა, რომ ხელისუფლება გამოძიების ჩატარებისას არ იყო გულწრფელი.
„სასამართლო გაოგნებულია იმ შეთანხმებული ქმედებებით, რომლითაც ხელისუფლების სხვადასხვა შტოები მოქმედებდნენ... რათა ამ საშინელ მკვლელობის საქმეზე მართლმსაჯულება არ აღსრულებულიყო,“ – განაცხადა სტრასბურგის სასამართლომ.
როგორც განაჩენშია აღნიშნული, სასამართლოს თქმით, ხელისუფლების სხვადასხვა შტოების მიერ შეთანხმებული მოქმედება მოიცავდა ისეთ ქმედებებს, როგორიც იყო ხარვეზები როგორც შსს-ს მიერ, ასევე პროკურატურის მიერ წარმოებულ გამოძიებებში; სასჯელაღსრულების დეპარტამენტის უკანონო გადაწყვეტილება ყველა განსასჯელის ერთ საკანში მოთავსებასთან დაკავშირებით; ასევე ხარვეზები სასამართლოს მიმდინარეობისას და პრეზიდენტ სააკაშვილის „არაკეთილგონივრული შემწყნარებლობა“ მსჯავრდებულთა მიმართ, როდესაც 2008 წელს მან შეიწყალა ისინი და სასჯელი გაუნახევრა. 2009 წელს ოთხივე მსჯავრდებული ვადაზე ადრე გაათავისუფლეს.
საქართველოში ჩატარებული სასამართლო პროცესთან დაკავშირებით სტრასბურგის სასამართლომ განაცხადა, რომ სასამართლო პროცესის „მთავარი ნაკლოვანება“ იყო ქართული სასამართლოს „მტკიცე უარი, რომ მოსარჩელეებისთვის საქმის მასალების შესასწავლად საკმარისი დრო მიეცა“.
„გამაოგნებელია, რომ ასეთ განსაკუთრებულად რთულ საქმეზე პირველი ინსტანციის სასამართლოში განხილვები მხოლოდ ცხრა დღეს გაგრძელდა. ამ პერიოდში მხარისთვის [გირგვლიანის ოჯახისთვის] და მოსამართლეებისთვისაც კი ასეთი მოცულობითი საქმის მასალების შესწავლა აბსოლუტურად შეუძლებელი იყო,“ – განაცხადა ევროპის ადამიანის უფლებათა სასამართლომ.
სასამართლოს გადაწყვეტილებაში ნათქვამია, რომ ვინაიდან საქართველოს ხელისუფლებამ ვერ შეძლო ჩაეტარებინა შესაბამისი გამოძიება, რომელიც სანდრო გირგვლიანის გარდაცვალების შესახებ „სრული სიმართლის გამოაშკარავებას შეძლებდა და რომელსაც ყველა პასუხისმგებელი პირის ადეკვატური დასჯა მოჰყვებოდა“, სასამართლომ მოსარჩელის მორალური ზიანის ასანაზღაურებლად სახელმწიფოს 50 000 ევროს გადახდა დააკისრა.